Vị tướng bản lĩnh và khiêm nhường
Cập nhật lúc 16:28 08/05/2018
Từ một cậu thiếu niên phải sống nương nhờ trong nhà thờ, chủng viện, ông đã được giác ngộ cách mạng
để rồi trở thành người tiên phong trong các phong trào đấu tranh của công nhân ở Phú Riềng.
Ông là Thiếu tướng Trần Tử Bình, một trong số 11 người được phong quân hàm cấp tướng đầu tiên
của QĐND Việt Nam ngày 20/1/1948.
Từ "Phú Riềng đỏ"…
Trần Tử Bình tên thật là Phạm Văn Phu, sinh ngày 5/5/1907, trong một gia đình nông dân theo đạo tại thôn Ðồng Chuối, xã Tiêu Ðộng, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Ngay từ nhỏ, ông đã phải sống trong cảnh nghèo khó. Khi chiến tranh thế giới lần thứ I bùng nổ, cha bị bắt đi lính cho Pháp, ông phải sống nương nhờ ở nhà thờ. Do học hành sáng dạ, sớm biết đọc, biết viết nên năm 1925, ông được giới thiệu vào học tại Chủng viện Hoàng Nguyên (nay thuộc Tổng giáo phận Hà Nội).
"Cuối năm 1925, cả nước có phong trào đấu tranh đòi thực dân Pháp thả cụ Phan Bội Châu, rồi đến tháng 4/1926 có phong trào để tang cụ Phan Chu Trinh. Vì được tiếp xúc với sách báo tiến bộ, cha tôi được giác ngộ tinh thần yêu nước và là người đứng đầu nhóm chúng sinh của Chủng viện ủng hộ 2 cụ Phan. Việc làm này trái ý Bề trên nên ông bị đuổi học" - anh Trần Kiến Quốc, con trai Thiếu tướng Trần Tử Bình, nhớ lại.
Sau khi bị đuổi học, nhờ biết chữ và có kiến thức về Kinh Thánh, nên Phạm Văn Phu đã đi giảng dạy kiếm sống. Trong những tháng ngày ấy, hương sư Vĩnh Trị - một nhà giáo yêu nước đã giới thiệu ông với nhà cách mạng Tống Văn Trân. Được giác ngộ về đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, năm 1927, từ khu Hạ Lý (Hải Phòng), Phạm Văn Phu lên tàu vào Nam, tham gia "vô sản hóa" và trở thành công nhân đồn điền cao su Phú Riềng của Công ty cao su Michelin.
Ở đồn điền Phú Riềng, đội ngũ công nhân phần lớn là những lớp phu được tuyển mộ từ miền Trung và miền Bắc. Từ cuối năm 1927 đến đầu năm 1928, họ đã có những cuộc đấu tranh, tuy không mang lại kết quả nhưng gây chấn động dư luận. Thực hiện chủ trương "vô sản hóa" của Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội, đồn điền Phú Riềng được chọn là một trong ba trọng điểm xây dựng cơ sở ở Nam Kỳ (cùng Xưởng đóng tàu Ba Son ở Sài Gòn và Vĩnh Kim ở Mỹ Tho).
Trong các cuộc đấu tranh với giới chủ gây xôn xao dư luận báo chí Nam Kỳ thời đó như: Chống đánh đập, cúp lương, bảo đảm các quyền lợi theo giao kèo…, Phạm Văn Phu luôn là người tham gia nhiệt tình, hăng hái. Thời điểm đó, hầu hết anh em phu đều mù chữ nên những bản hợp đồng in sẵn - như những chiếc thòng lọng, do bọn chủ đưa ra để họ điểm chỉ và họ đã vô tình bán đứt tự do, thậm chí gán cả tính mạng của mình cho chủ đồn điền cao su.
Anh Phu đã phát động cuộc đấu tranh với nhà thầu, buộc chúng phải thực hiện đúng hợp đồng, trả đủ tiền tạm ứng và chấm dứt bớt xén khẩu phần ăn của anh em phu. Sau cuộc đấu tranh đó, Phạm Văn Phu nhận được sự tin cậy tuyệt đối của anh em công nhân, trở thành trung tâm đoàn kết trong cuộc đấu tranh.
…Đến cuộc Tổng khởi nghĩa mùa thu tháng Tám
Sau sự kiện "Phú Riềng đỏ", Phạm Văn Phu bị thực dân Pháp bắt và kết án hai lần. Lần thứ nhất, ông bị đày ra Côn Ðảo từ 1931 - 1936. Tại đây, ông vẫn tích cực tham gia các hoạt động trong nhà tù, biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng.
Lần thứ hai, Phạm Văn Phu bị mật thám Pháp bắt vào ngày 24/12/1943 trên đường sang Thái Bình khi đang là Xứ ủy viên Bắc Kỳ, Bí thư Liên khu C (Hà Nam, Ninh Bình, Nam Ðịnh, Thái Bình). Kẻ thù dùng mọi cực hình tra tấn, song ông đã giữ vững khí tiết, không chịu khuất phục. Tòa án thực dân kết án ông 20 năm tù, đưa về giam ở Hỏa Lò (Hà Nội).
Tại đây, Phạm Văn Phu (lúc này đã đổi tên thành Trần Tử Bình) cùng lợi dụng thời cơ Nhật đảo chính Pháp, tối 9/3/1945, ông đã tổ chức thành công cuộc vượt ngục của gần 100 tù chính trị và cũng là cuộc vượt ngục lớn nhất trong lịch sử đấu tranh của tù chính trị Việt Nam trong nhà tù đế quốc.
Sau khi thoát khỏi Hỏa Lò, ông cùng các tù chính trị khác nhanh chóng bắt liên lạc với tổ chức, bổ sung lực lượng lãnh đạo cho các địa phương, chuẩn bị Tổng khởi nghĩa.
Tháng 5/1945, Trần Tử Bình tham gia Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ và giữ vai trò Ủy viên Thường vụ. Khi thời cơ cách mạng đã chín muồi, trước vận mệnh dân tộc, ngày 17/8/1945, tại An toàn khu của Xứ ủy ở làng Vạn Phúc (Hà Ðông), nhân danh Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ, Trần Tử Bình và Nguyễn Khang nhận lệnh tổ chức Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại Hà Nội và các tỉnh Bắc Bộ vào ngày chủ nhật 19/8/1945.
Mặc dù Thiếu tướng Trần Tử Bình đã đi xa gần 5 thập kỷ (12/2/1967), nhưng tinh thần chiến đấu, phẩm chất cách mạng và những cống hiến cho dân tộc của ông vẫn còn sống mãi với thời gian.
Đặng Giang
Trần Tử Bình tên thật là Phạm Văn Phu, sinh ngày 5/5/1907, trong một gia đình nông dân theo đạo tại thôn Ðồng Chuối, xã Tiêu Ðộng, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Ngay từ nhỏ, ông đã phải sống trong cảnh nghèo khó. Khi chiến tranh thế giới lần thứ I bùng nổ, cha bị bắt đi lính cho Pháp, ông phải sống nương nhờ ở nhà thờ. Do học hành sáng dạ, sớm biết đọc, biết viết nên năm 1925, ông được giới thiệu vào học tại Chủng viện Hoàng Nguyên (nay thuộc Tổng giáo phận Hà Nội).
"Cuối năm 1925, cả nước có phong trào đấu tranh đòi thực dân Pháp thả cụ Phan Bội Châu, rồi đến tháng 4/1926 có phong trào để tang cụ Phan Chu Trinh. Vì được tiếp xúc với sách báo tiến bộ, cha tôi được giác ngộ tinh thần yêu nước và là người đứng đầu nhóm chúng sinh của Chủng viện ủng hộ 2 cụ Phan. Việc làm này trái ý Bề trên nên ông bị đuổi học" - anh Trần Kiến Quốc, con trai Thiếu tướng Trần Tử Bình, nhớ lại.
Sau khi bị đuổi học, nhờ biết chữ và có kiến thức về Kinh Thánh, nên Phạm Văn Phu đã đi giảng dạy kiếm sống. Trong những tháng ngày ấy, hương sư Vĩnh Trị - một nhà giáo yêu nước đã giới thiệu ông với nhà cách mạng Tống Văn Trân. Được giác ngộ về đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, năm 1927, từ khu Hạ Lý (Hải Phòng), Phạm Văn Phu lên tàu vào Nam, tham gia "vô sản hóa" và trở thành công nhân đồn điền cao su Phú Riềng của Công ty cao su Michelin.
Ở đồn điền Phú Riềng, đội ngũ công nhân phần lớn là những lớp phu được tuyển mộ từ miền Trung và miền Bắc. Từ cuối năm 1927 đến đầu năm 1928, họ đã có những cuộc đấu tranh, tuy không mang lại kết quả nhưng gây chấn động dư luận. Thực hiện chủ trương "vô sản hóa" của Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội, đồn điền Phú Riềng được chọn là một trong ba trọng điểm xây dựng cơ sở ở Nam Kỳ (cùng Xưởng đóng tàu Ba Son ở Sài Gòn và Vĩnh Kim ở Mỹ Tho).
Trong các cuộc đấu tranh với giới chủ gây xôn xao dư luận báo chí Nam Kỳ thời đó như: Chống đánh đập, cúp lương, bảo đảm các quyền lợi theo giao kèo…, Phạm Văn Phu luôn là người tham gia nhiệt tình, hăng hái. Thời điểm đó, hầu hết anh em phu đều mù chữ nên những bản hợp đồng in sẵn - như những chiếc thòng lọng, do bọn chủ đưa ra để họ điểm chỉ và họ đã vô tình bán đứt tự do, thậm chí gán cả tính mạng của mình cho chủ đồn điền cao su.
Anh Phu đã phát động cuộc đấu tranh với nhà thầu, buộc chúng phải thực hiện đúng hợp đồng, trả đủ tiền tạm ứng và chấm dứt bớt xén khẩu phần ăn của anh em phu. Sau cuộc đấu tranh đó, Phạm Văn Phu nhận được sự tin cậy tuyệt đối của anh em công nhân, trở thành trung tâm đoàn kết trong cuộc đấu tranh.
 Thiếu tướng Trần Tử Bình ở Chiến khu Việt Bắc (1949). Ảnh: TL |
Sau sự kiện "Phú Riềng đỏ", Phạm Văn Phu bị thực dân Pháp bắt và kết án hai lần. Lần thứ nhất, ông bị đày ra Côn Ðảo từ 1931 - 1936. Tại đây, ông vẫn tích cực tham gia các hoạt động trong nhà tù, biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng.
Lần thứ hai, Phạm Văn Phu bị mật thám Pháp bắt vào ngày 24/12/1943 trên đường sang Thái Bình khi đang là Xứ ủy viên Bắc Kỳ, Bí thư Liên khu C (Hà Nam, Ninh Bình, Nam Ðịnh, Thái Bình). Kẻ thù dùng mọi cực hình tra tấn, song ông đã giữ vững khí tiết, không chịu khuất phục. Tòa án thực dân kết án ông 20 năm tù, đưa về giam ở Hỏa Lò (Hà Nội).
Tại đây, Phạm Văn Phu (lúc này đã đổi tên thành Trần Tử Bình) cùng lợi dụng thời cơ Nhật đảo chính Pháp, tối 9/3/1945, ông đã tổ chức thành công cuộc vượt ngục của gần 100 tù chính trị và cũng là cuộc vượt ngục lớn nhất trong lịch sử đấu tranh của tù chính trị Việt Nam trong nhà tù đế quốc.
Sau khi thoát khỏi Hỏa Lò, ông cùng các tù chính trị khác nhanh chóng bắt liên lạc với tổ chức, bổ sung lực lượng lãnh đạo cho các địa phương, chuẩn bị Tổng khởi nghĩa.
| Sau Cách mạng tháng Tám, Trần Tử Bình được cử làm chỉ huy mặt trận Đường số 2 - Sông Lô, đập tan một trong hai gọng kìm của quân Pháp tiến quân lên Việt Bắc hòng bắt giữ cơ quan đầu não kháng chiến. Với những thành tích và chiến công lập được, ngày 20/1/1948, ông được Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 112/SL phong hàm Thiếu tướng và trở thành một trong số 11 vị tướng đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Và đến năm 2001, Thiếu tướng Trần Tử Bình đã được Nhà nước truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh. |
Mặc dù Thiếu tướng Trần Tử Bình đã đi xa gần 5 thập kỷ (12/2/1967), nhưng tinh thần chiến đấu, phẩm chất cách mạng và những cống hiến cho dân tộc của ông vẫn còn sống mãi với thời gian.
Đặng Giang
Thông tin khác:
Thánh cả Giuse là vị thánh rất đặc biệt (02/05/2018)
Điểm tựa đức tin cho đàn chiên nơi phố biển (18/04/2018)
Suy tôn anh hùng (16/04/2018)
Hành động bằng cả trái tim (11/04/2018)
Ba nữ anh hùng nhỏ và ba nhà thơ lớn (09/04/2018)
Hành trình miền sơn cước (05/04/2018)
Góp sức cho mùa xuân quê hương (05/04/2018)
Di nguyện hiến tặng giác mạc của cô bé 7 tuổi (04/04/2018)
Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam
Số giấy phép: 183/GP-TTĐT cấp ngày 31/05/2017. Trưởng ban biên tập: Vũ Thành Nam
Địa chỉ ban biên tập: 59 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội.
Điện thoại: (04) 39363013 - Email: mariadohoa@gmail.com