Theo truyền thống tốt đẹp vào ngày 31/12 hằng năm, Giáo hội từ Tòa Thánh cho đến các Giáo phận, trong nhà thờ Chính tòa trên toàn thế giới, cùng thời điểm ngày này, đều tổ chức thánh lễ hoặc Chầu Mình Thánh Chúa một cách trọng thể, do Đức Giám mục chủ sự đồng thời cộng đoàn cất tiếng ca vang bài Thánh Thi “Te Deum - Lạy Thiên Chúa” bằng tiếng Latinh. Chiếu theo Tông huấn Giáo lý Ân xá (Indulgentiarum Doctrina) do Đức Thánh Cha Phaolô VI công bố năm 1967, Hội Thánh rộng ban cho các tín hữu ơn Đại xá (toàn xá) khi tham dự sốt sắng việc cầu nguyện bằng Thánh Thi nêu trên, nhân dịp kết thúc năm Dương lịch.
Qua sử sách ghi lại việc hát kinh Te Deum vào ngày cuối năm đã có từ 1500 năm nay, do sáng kiến của Đức cha Niceta Di Remesiana, sống tại miền sông Danube thuộc vùng Trung châu Âu, vào thế kỷ thứ VI và được lưu truyền cho tới nay. Riêng tại Giáo đô Vatican, hằng năm lễ nghi này do Đức Giáo hoàng chủ tế, và tổ chức tại nhà thờ Chúa Giêsu được coi là nhà thờ của thị xã Rôma, do các linh mục dòng Tên coi sóc.
Tiếp đến theo diễn giải của linh mục Edward McNamara, giáo sư về Phụng vụ tại Đại học Regina Apostolorum cho biết về nguồn gốc lịch sử của bài Thánh Thi đặc sắc này: “Thánh Thi Te Deum, một bài Thánh Thi Latinh cổ xưa bằng văn xuôi có nhịp điệu, có lẽ là một sự kết hợp từ ba nguồn. Thực vậy, có các nhịp độ ba khổ, và ba giai điệu khác biệt trong một bài. Trong nhiều cách, Thánh Thi này giống một bài thánh ca phụng vụ cổ”.
Tóm lược văn bản Thánh Thi, chúng ta có thể phân chia ba phần khác biệt trong đó: Phần đầu tiên hướng về Chúa Cha và kết thúc với lời tụng ca Ba Ngôi. Phần thứ hai hoàn toàn hướng về Chúa Kitô, rõ ràng là hướng cả về đời sau. Phần thứ ba được hình thành từ những câu Thánh Vịnh như là một kinh cầu ở cuối bài kết thúc.
Sau đây là bản dịch Việt ngữ đã xuất bản trong tập Phụng vụ các giờ kinh năm 1975, được phân chia làm 3 phần như đã đề cập ở trên.
Bài Thánh Thi “Lạy Thiên Chúa (Te Deum)”:
Lạy Thiên Chúa,/ Chúng con xin ca ngợi hát mừng,/ Tuyên xưng Ngài là Đức Chúa./ Chúa là Cha, Đấng trường tồn vạn đại,/ Hoàn vũ này kính cẩn suy tôn./ Trước nhan Chúa, các tổng thần phủ phục,/ Mọi Thiên Thần và đạo binh thiên quốc,/ Đều cảm tạ và cung chúc tôn thờ,/ Chẳng khi ngừng vang dậy tiếng tung hô:/ Thánh ! Thánh ! Chí Thánh !/ Chúa Tể càn khôn là Đấng Thánh !/ Trời đất rạng ngời vinh quang Chúa uy linh./ Bậc Tông đồ đồng thanh ca ngợi Chúa,/ Bao vị Ngôn sứ tán tụng Ngài./ Đoàn Tử đạo quang huy hùng dũng,/ Máu đào đổ ra minh chứng về Ngài,/ Và trải rộng khắp nơi trần thế,/ Hội thánh Ngài hoan hỉ tuyên xưng:/ Chúa là Cha lẫm liệt uy hùng,/ Và Con Một Ngài chí tôn chí ái,/ Cùng Thánh Thần, Đấng an ủi yêu thương.
Lạy Đức Kitô, Con Chúa Trời hằng sống,/ Ngài là Chúa hiển vinh/ Đã chẳng nề mặc lấy xác phàm/ Nơi cung lòng Trinh Nữ/ Hầu giải phóng nhân loại lầm than./ Ngài đã ra tay chiến thắng tử thần,/ Mở cửa trời cho những ai tin tưởng./ Ngài hiển trị bên hữu Chúa Cha,/ Ngày cuối cùng sẽ giáng lâm thẩm phán.
Cúi lạy Chúa, xin phù hộ bề tôi/ Ngài cứu chuộc bằng bửu huyết tuôn tràn./ Xin được hợp đoàn cùng muôn thần thánh,/Phúc miên trường vui hưởng ánh vinh quang./ Amen.
Thánh Thi Te Deum ngoài việc xướng lên trong ngày cuối cùng của năm cũ để tạ ơn những công trình kỳ diệu mà Thiên Chúa đã thực hiện, Hội Thánh còn sử dụng bài này vào những dịp đặc biệt về tôn giáo và dân sự, chẳng hạn như cuộc bầu cử Giáo hoàng, lễ phong Thánh, lễ tấn phong Giám mục, lễ Khấn Dòng, lễ Tạ ơn và các dịp lễ quan trọng khác. Riêng tại các quốc gia có truyền thống Công giáo, chính quyền dân sự còn hát Te Deum trong nghi lễ đăng quang nhà vua, lễ nhậm chức Tổng Thống, lễ ký hiệp ước Hòa bình và các ngày kỷ niệm lịch sử. Tất cả đã nói lên sự kính trọng, và tầm ảnh hưởng sâu đậm của bản Thánh Thi “Te Deum - Lạy Thiên Chúa”.
Đức Thánh Cha Phanxicô vào dịp cuối năm chiều ngày 31/12/2016 đã chủ sự hát Kinh Te Deum và mời gọi mọi tín hữu: “Hãy suy gẫm về cách thức Chúa hiện diện trong suốt năm qua và nhắc nhở bản thân rằng mọi thời khắc, không kể tuổi tác đều mang ơn huệ và được Chúa ban phúc lành...”, trong tâm tình đó Chúng ta cùng dâng lời cảm tạ hồng ân Thiên Chúa và không quên tri ân các bậc sinh thành, cảm ơn bao người đã âm thầm hy sinh cách này hay cách khác, tinh thần cũng như vật chất, để ta có được như hôm nay.
Ngày cuối năm cũng là cơ hội để ta suy nghĩ hồi tưởng lại những điều thiếu sót hầu tạ lỗi với Chúa và với mọi người, đồng thời phó thác một năm mới 2019 sắp tới trong bàn tay quan phòng của Thiên Chúa là Cha Nhân lành.