Tái thiết nhà thờ Chính tòa dấu ấn phát triển của Giáo phận Bùi Chu

Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu trước khi được hạ giải. Ảnh: Hoàng Anh

Trong ngày kính Đức Mẹ núi Cát Minh 16/7/2020 lễ nghi hạ giải nhà thờ Chính tòa Bùi Chu đã được cử hành. Đây là ngôi nhà thờ cổ kính đã gắn bó với giáo dân từ khi được xây dựng vào năm 1885 dưới thời Đức cha Wenceslao Onate Thuận (1841-1897) người Tây Ban Nha. Giáo phận có diện tích khoảng 1.350 km2 tuy nhỏ nhất trong 27 giáo phận trong cả nước, nhưng lại có tỷ lệ giáo dân lên đến 32,9% so với dân cư địa phương và là một trong những giáo phận có đông tín hữu nhất với 417.185 người (13 giáo hạt với 222 linh mục coi sóc 175 giáo xứ, 438 giáo họ, 196 chủng sinh và 1.051 nam nữ tu sĩ). Cộng đoàn dân Chúa nơi này luôn tự hào là mảnh đất đón nhận Tin Mừng đầu tiên ở Việt Nam, cùng đóng góp trong số 117 vị thánh tử đạo tôn phong 19/6/1988 có 44 vị thuộc về Bùi Chu. Thật đáng hãnh diện biết bao.
Đề cập đến vấn đề hạ giải nhà thờ phải trì hoãn cả năm trời vì có nhiều ý kiến ngược xuôi, có hai ý hướng một là bảo trì ngôi nhà thờ cổ hai là xây ngôi nhà thờ mới. Chúng ta hãy tìm hiểu qua linh mục Vinhsơn Đỗ Huy Hoàng, Chánh Văn phòng Tòa Giám mục giải bày: “... Ban đầu giáo phận ấn định hạ giải nhà thờ Chính tòa vào ngày 13/5/2019, tuy nhiên do có nhiều người chưa hiểu và có nhiều ý kiến trái chiều trên các phương diện truyền thông, nên giáo phận đã cho hoãn lại ngày hạ giải, điều đó muốn nói lên sự tôn trọng của giáo phận trước các ý kiến đóng góp của người khác”. Vì thời gian này cũng có người lên tiếng muốn giữ lại nhà thờ, cho rằng đây là một di tích cổ, nhưng theo lời linh mục Huy Hoàng thì “nhà thờ Bùi Chu không đạt tiêu chuẩn để được xếp hạng di sản văn hóa. Ở Việt Nam chỉ có 4 nhà thờ được xếp hạng di sản văn hóa: Nhà thờ chính tòa Hà Nội, nhà thờ Cửa Bắc Hà Nội, nhà thờ Đá Phát Diệm và Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn... Và so sánh về kiến trúc và về xây dựng, nhà thờ Chính tòa còn kém so vói nhiều nhà thờ trong giáo phận như: Vương cung thánh đường Phú Nhai, Đền Thánh Ninh Cường... bởi vậy các cấp chính quyền cũng đã xem xét đánh giá và chấp thuận cấp giấy phép cho việc đại tu xây dựng nhà thờ chính tòa Bùi Chu ngày 29/12/2016.” theo đơn đề nghị của Tòa Giám mục. 
Tìm hiểu về lai lịch nhà thờ, qua Thư ngỏ ngày 7/10/2020 và Thư Mục vụ Mùa Vọng 27/11/2020 Đức cha giáo phận Tôma Vũ Đình Hiệu cho biết: “...Ngôi Thánh đường được các bậc tiền nhân xây dựng từ năm 1885 với chiều dài 68m, chiều rộng 16m, chiều cao 15m, đây là một trong những ngôi nhà thờ cổ của giáo phận Bùi Chu, một trong những trung tâm sinh hoạt tôn giáo lớn của giáo phận, là nơi lưu giữ hài cốt nhiều vị thánh tử đạo quê hương. Dưới nền cung thánh nhà thờ còn là nơi an nghỉ của nhiều đức cha đã coi sóc giáo phận”.
Tiếp đến đức cha còn mô tả tình trạng xuống cấp bi đát của nhà thờ: “... Trải qua thời gian trên 135 năm, do ảnh hưởng của khí hậu vùng nhiệt đới, nhất là phải chống chọi với những cơn bão thường xuyên xẩy ra, nên nhà thờ đã xuống cấp trầm trọng, tường nhà thờ bị nứt nẻ nhiều chỗ, vôi vữa và gạch mái nhà thờ cũng bị rớt xuống, ảnh hưởng tới việc thờ phượng mà còn gây nguy hiểm tới tính mạng của giáo dân tham dự phụng vụ, cùng với linh mục đoàn giáo phận thuận theo đề nghị của đa số bà con giáo dân chúng tôi đã quyết định tái thiết nhà thờ Chính tòa...”.
Cuối cùng ngài kêu gọi: “Đây là công trình lớn của giáo phận, cần sự chung tay góp sức của mọi người. Vậy tôi gửi thư ngỏ này, kính mong các thành phần dân Chúa của giáo phận, trong nước cũng như hải ngoại, cầu nguyện và rộng lòng quảng đại giúp đỡ cho công việc tái thiết nhà thờ Chính tòa Bùi Chu”.
Về diễn tiến công tác tái thiết, theo linh mục Gioan Baotixita Vũ Hân, Linh hướng Hội Ái Hữu Bùi Chu hải ngoại cho biết: “Đức cha và các cha trong giáo phận đã quan sát các kiến trúc thánh đường trong nước và các nước tân tiến để rút kinh nghiệm. Kết luận đã chọn kiến tạo ngôi thánh đường nguyên thủy cách đây 135 năm, nhưng nay xây dựng bằng vật liệu tốt nhất và do các tay thợ trẻ trung lành nghề thực hiện. Thật là một quyết định táo bạo, nhưng mà là quyết định rất sáng suốt và tác phẩm sẽ tuyệt đẹp.” Và nhân dịp thăm quê nhà, chứng kiến quang cảnh nơi chuẩn bị vật tư làm nhà thờ mới, ngài hết lòng khâm phục: “Khi nhìn thấy xưởng làm gỗ trong căn lều đặt ở sân cuối nhà thờ hoạt động rất náo nhiệt, sức làm việc của các nghệ nhân thật đáng nể, với hơn 30 cây cột lim đã tiện tròn, chiều cao cỡ 10 m, vân gỗ nổi lên tuyệt đẹp, đường kính mỗi cây cột là 70cm, rất đồ sộ, những đống gỗ vuông sẽ làm xà, làm kèo, đang được chạm khắc những họa tiết hoa văn sắc sảo, coi rất mềm mại tươi tắn. Tất cả là gỗ lim nhập từ châu Phi và Campuchia về. Công việc quản đốc xây nhà thờ đã được giao cho cha Tổng đại diện Giuse Nguyễn Đức Giang đảm trách cùng với sự hổ trợ đắc lực của các chuyên viên và những tốp thợ giỏi thực hiện”. Chắc chắn việc xây dựng sẽ hoàn thành theo ước nguyện.
Có thể nói việc tái tạo nhà thờ Chính tòa Bùi Chu sẽ là một dấu ấn cho giai đoạn phát triển mới của giáo phận hướng về tương lai ngày càng tốt đẹp, danh Cha cả sáng với ngôi nhà chung bề thế.
Để hoàn thành nhà thờ và các công trình phụ thuộc, chi phí tất nhiên là rất cao, giáo phận rất mong sự giúp đỡ nhiệt tình của mọi người. Trong tâm tình đó chúng ta hãy mau mắn đáp lại thư ngỏ của Đức cha, cùng nối tiếp hưởng ứng lời mời gọi qua dòng thơ của thi sĩ Nhân Từ Tốn, Hội trưởng Hội Ái hữu Bùi Chu hải ngoại phát động và nhắc nhở mọi người xa gần: 
“Công trình nhà Chúa nay mai
Nguyên nét cổ kính như ai mong chờ
Giáo dân xin chớ ơ thờ
Góp phần công đức hưởng nhờ ngày sau” 
Nguyện xin Thiên Chúa trả công bội hậu vì những đóng góp quý báu về tinh thần cũng như vật chất cho việc tái thiết nhà thờ Chính tòa Bùi Chu.