Qua miền Tây Bắc

Chúng tôi xuất phát từ Hà Nội vào lúc sáng sớm, đường lên Sơn La bây giờ dù vẫn còn đèo dốc nhưng dễ đi nhiều. Ngay đỉnh Đá Trắng (Thung Khe) trên dốc tiếp giáp giữa Tân Lạc (Hòa Bình) và Mai Châu bây giờ cũng khác lắm. Có bãi đỗ xe bằng phẳng, có nhà vệ sinh công cộng sạch sẽ chứ không nhếch nhác như trước. Tới thành phố Sơn La, các cán bộ Ban Dân vận Tỉnh ủy Sơn La đã có mặt đón đoàn ở Khách sạn Hoa Ban Trắng. Hai đoàn gặp nhau ở một nhà hàng sàn gỗ, thực khách ngồi trên đệm sát sàn nhà. Hôm nay trong đoàn Hà Nội có một chị đúng ngày sinh nhật. Thế là hoa và hoa, tràn ngập những lời chúc tụng “Happy birth day”. Rượu rót ra và chạm chén. Nói như một cán bộ nữ ở Sơn La: Ở đây, chúng em uống rượu từ trong bụng mẹ rồi. Tức là khi bà mẹ mang thai đã quen uống rượu mỗi ngày. Bởi vậy, tửu lượng của ai cũng đáng nể. Trong ứng xử giao tiếp, rượu vẫn thường xuyên có mặt. Thậm chí khi tiễn chúng tôi lên xe đi Điện Biên, mỗi người chúng tôi cũng được mời một chén rượu nữa. 
Tôi có nghe linh mục Giuse Nguyễn Văn Thành (nghĩa tử của cha Antôn Maria Dương Phú Oanh - Chủ tịch Ủy ban ĐKCGVN Thành phố Hà Nội), cha đã về Sơn La gần 4 năm rồi, hồ sơ xin công nhận giáo xứ Sơn La đã gửi đi đủ cả mà mãi chưa có phản hồi. Tôi hỏi lại với lãnh đạo tỉnh Sơn La thì được trả lời: linh mục Giuse Nguyễn Văn Thành tích cực xây dựng văn hóa mới cho người dân tộc thiểu số. Hồ sơ xin công nhận giáo xứ Sơn La còn vướng chút là vì đất xây nhà thờ nằm dưới đường dây cao thế. Tôi nói: công nhận giáo xứ và cấp phép xây dựng nhà thờ khác nhau. Ông Phó ban Dân vận Tỉnh ủy nói: sẽ sớm xem xét công nhận hai giáo xứ Sơn La và Mộc Châu.
Đoàn được hướng dẫn đi thăm nhà tù Sơn La- một địa chỉ đỏ ở đây. Rất nhiều lãnh tụ của cách mạng Việt Nam như Trường Chinh, Xuân Thủy, Nguyễn Lương Bằng… đã từng bị giam ở đây. Chúng tôi xúc động dâng hương nơi Tô Hiệu hy sinh khi mới 32 tuổi đời mà đã làm Bí thư chi bộ nhà tù được 4 năm và cùng chụp ảnh kỷ niệm trước cây đào mang tên ông.
Đến đầu thành phố Điện Biên, xe của đoàn Dân vận tỉnh đã ra đón để đưa về nhà khách của tỉnh.
Dư âm của đại lễ kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn còn in trên từng khóm hoa ven đường, từng băng rôn trên hè phố. Ông Nguyễn Văn Hà, Tỉnh ủy viên, Phó trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy nói với chúng tôi: Nhà khách này cũng mới sửa cấp tốc để đón khách dịp lễ. Thiếu khách sạn, người dân Điện Biên ra đón từng nhóm khách về nghỉ ở nhà mình. Cũng dịp lễ năm nay, Điện Biên đã làm nên kỳ tích là cùng Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hoàn thành 5.500 ngôi nhà cho đối tượng chính sách, hộ nghèo. Khi đoàn công tác từ Hà Nội đến Điện Biên, đoàn cũng trao 10 suất quà cho các cựu chiến binh của Điện Biên Phủ năm xưa. 
Đoàn chúng tôi được tỉnh Điện Biên hướng dẫn đi thăm lán chỉ huy của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Tất cả rất xúc động hồi tưởng lại những khó khăn gian khổ 70 năm trước của cán bộ chiến sĩ quân đội, thanh niên xung phong tham gia chiến dịch. Bây giờ đường đi vào khu di tích đã được rải đá, láng bê tông mà đi còn khó khăn, huống chi thuở trước. Vậy nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ càng vĩ đại.
Vào thăm Bảo tàng Điện Biên Phủ, chúng tôi choáng ngợp trước bức tranh Panorama dài 132m, cao 9m, rộng tới 3.250m2. Cứ đến trường đoạn nào, đèn sáng lên và thuyết minh đi theo. Dịp lễ, mỗi ngày có tới 28.000 người tham quan ở đây. Chỉ tiếc, nếu làm được như ở nước ngoài là khách tham quan ngồi yên trên mâm quay tròn thì không phải di chuyển và trật tự hơn.
 

Đoàn thăm Khu di tích Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Đi tham quan khu hiện vật của chiến trường Điện Biên Phủ, cô thuyết minh giúp tôi tìm một tư liệu về bác sĩ Vũ Đình Tụng- người Công giáo Thủ đô được bổ nhiệm là Bộ trưởng Bộ Y tế của Chính phủ Hồ Chí Minh. Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, người con trai của bác sĩ là anh Vũ Đình Thành bị thương nặng ở trận chợ Hôm, Hà Nội cuối năm 1946. Lúc gỡ băng đầu thương binh ra mổ, bác sĩ Vũ Đình Tụng mới phát hiện ra người thương binh chính là con trai mình. Dù đã cố gắng hết sức, nhưng do vết thương quá nặng, anh Vũ Đình Thành đã trút hơi thở cuối cùng ngay trên tay bác sĩ Vũ Đình Tụng. Sau biến cố này, bác sĩ Vũ Đình Tụng suy sụp tinh thần và quyết định buông dao mổ về nhà sống ẩn dật. Nhưng một lá thư được gửi từ Văn phòng Trung ương gửi đến bác sĩ đầu tháng 01/1947. Bác sĩ vẫn nghĩ là công văn về công việc. Nhưng mở ra, bác sĩ và gia đình nghẹn ngào xúc động khi Bác viết: “Thưa ngài. Tôi được báo cáo rằng’ con giai ngài đã oanh liệt hy sinh cho Tổ quốc… Ngài đã đem món quà quý báu nhất là con của mình, sẵn sàng hiến cho Tổ quốc. Từ đây, chắc ngài sẽ thêm ra sức giúp việc kháng chiến để bảo vệ nước nhà thì linh hồn cháu ở trên trời cũng bằng lòng và sung sướng...”. Thế là bác sĩ đã xin trở lại công việc chuyên môn và đi phục vụ kháng chiến, trong đó có chiến dịch Điện Biên Phủ. 
Tây Bắc có câu: nhất Thanh, nhì Lò, tam Than, tứ Tắc nói về các cánh đồng ở Điện Biên, Yên Bái, Lai Châu, Sơn La. Mường Thanh không chỉ là cánh đồng rộng nhất tới 140 km2 mà gạo ở đây cũng cực ngon nên về Hà Nội ai cũng mua về làm quà và ăn.  




Đến Lai Châu, một tỉnh mới tách Điện Biên ra (tháng 11/2003) nên thành phố còn rất trẻ và xây dựng rất đẹp. Anh Cao Xuân Hà, người vừa làm thạc sĩ Tôn giáo học về công tác ở Ban Dân vận Tỉnh uỷ Lai Châu cho biết, do muốn thu hút cán bộ về công tác nên tỉnh cũng có chính sách ưu đãi như cấp cho mỗi cán bộ một khu đất mặt tiền dài 7m, sâu 15m để làm nhà ở. Người dân Lai Châu bây giờ cũng nhạy bén lắm. Chúng tôi tham quan một cơ sở sản xuất đông trùng hạ thảo Huy Cường. Cơ sở chế biến mỗi ngày 5.000 hộp sản phẩm đi khắp nước. Buổi chiều, đoàn được đưa đi tham quan bản Thẳm của người dân tộc Lự. Đây là dân tộc thuộc loại ít người nhất ở Việt Nam. Bản Thẳm làm du lịch rất bài bản từ cảnh quan, môi trường đến nhà nghỉ, nhà hàng. Những cô gái Lự mến khách lắm. Khách hát, khách phát biểu đều mời rượu. Trên bữa ăn, bảy cô gái Lự vừa hát vừa mời mỗi người một chén rượu và khách không thể chối từ. Chị Vương Thị Kiều Chi- Trưởng ban Tôn giáo tỉnh Lai Châu nói, người Công giáo ở Lai Châu ít và tản mạn lắm. Tỉnh muốn xây dựng mô hình người Công giáo sống tốt đời, đẹp đạo mà khó quá. Bên khóm lửa trại, cả hai đoàn cùng nhảy múa những điệu hát nối vòng tay lớn, bài ca dân vận…lưu luyến mãi chẳng muốn rời.
Hôm sau, đoàn tạm biệt về Hà Nội qua nẻo Lào Cai. Đoàn cán bộ Dân vận Tỉnh ủy Lai Châu mời chúng tôi lên Tam Đường Tea ở trên đỉnh Long Tỷ Phùng cao 1200m, có thể ngắm toàn bộ thành phố Lai Châu. Đây là nơi lý tưởng để chụp ảnh. Anh Nguyễn Đình Toàn - Phó trưởng ban Dân vận tỉnh ủy Lai Châu nói, chính trà Tam Đường được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dùng tiếp Chủ tịch Tập Cận Bình sang thăm Việt Nam nên trà ở đây bây giờ có giá lắm. 
Tạm biệt Lai Châu, tạm biệt Tây Bắc. Hẹn gặp những lần sau.