Tản mạn các năm Tỵ với lịch sử Giáo hội Việt Nam hơn 100 năm qua

ĐINH TỴ 1917, NỀN MÓNG KHAI SINH GP ĐÀ LẠT



Để tạo điều kiện nghỉ ngơi cho các thừa sai đau ốm và khó có dịp về châu Âu với không gian an dưỡng giống quê nhà, năm 1917, linh mục Nicolas Couvreur, quản lý Hội Thừa sai Paris tại Viễn Đông tìm đến Đà Lạt và cho xây nhà nghỉ dưỡng (nay là một phần nhà xứ nhà thờ Chánh tòa). Từ năm 1917-1920, các linh mục đã cử hành thánh lễ và ban các Bí tích cho giáo dân người Pháp và Việt định cư trong vùng, tạo tiền đề cho sự ra đời của giáo xứ Đà Lạt năm 1920, với cha Frédéric Sidot là linh mục chánh xứ tiên khởi. Năm 1927, giáo xứ Di Linh được hình thành do linh mục Jean Cassaigne phụ trách, đặc biệt truyền giáo cho người bản địa và chăm lo cho người phong. Các đợt di dân sau đó khiến số giáo dân tăng nhanh, nhiều giáo xứ lần lượt hiện diện, song song đó là việc truyền giáo cho các dân tộc thiểu số đạt những kết quả mỹ mãn. Ngày 27.11.1960, giáo phận Đà Lạt chính thức được thành lập.

KỶ TỴ 1929, PHÔI THAI PHONG TRÀO THIẾU NHI THÁNH THỂ



Phong trào Thiếu Nhi Thánh Thể, tiền thân là Nghĩa Binh Thánh Thể, được khai sinh tại Hà Nội năm 1929 bởi hai linh mục dòng Xuân Bích Léon Paliard và Paul Uzureau. Dựa trên tinh thần Đạo Binh Thánh Giá, phong trào đề cao bốn phương châm sống: cầu nguyện, rước lễ, hy sinh và làm tông đồ. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong công cuộc giáo dục đức tin cho thiếu nhi Công giáo tại Việt Nam. Từ khởi điểm tại Hà Nội, phong trào nhanh chóng lan rộng khắp cả nước trong thập niên 1930, đến Huế và Sài Gòn (1931), Phát Diệm và Thanh Hóa (1932), Vinh và Vĩnh Long (1935), Quy Nhơn (1936), Bùi Chu và Thái Bình (1937), rồi Bắc Ninh (1938), nhận được sự hưởng ứng từ các giám mục, linh mục và giáo dân.

QUÝ TỴ 1953, GIÁM MỤC NGƯỜI VIỆT ĐẦU TIÊN CỦA GP HẢI PHÒNG

Ngày 19.3.1953, Đức cha Giuse Trương Cao Đại được tấn phong giám mục, Giám quản Tông tòa giáo phận Hải Phòng, và cũng trở thành giám mục người Việt Nam đầu tiên lãnh đạo giáo phận này. Thêm vào đó, ngài còn là vị giám mục Việt Nam đầu tiên giữ cương vị thẩm phán tại nước ngoài, cụ thể là thẩm phán của tòa án khiếu nại giáo phận Hương Cảng (Hong Kong).

ẤT TỴ 1965, SÀI GÒN TÁCH THÀNH 3 GIÁO PHẬN



Trong bối cảnh Công giáo tại Việt Nam ngày càng phát triển, ngày 14.10.1965, Đức Giáo Hoàng Phaolô VI đã ra sắc chỉ tách Tổng giáo phận Sài Gòn thành 3 giáo phận: Tổng giáo phận Sài Gòn, giáo phận Phú Cường và giáo phận Xuân Lộc. Ngày 23.11.1976, Tổng giáo phận Sài Gòn đổi tên thành Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh theo tên hành chính mới.

Cũng trong năm này, ngày 22.3.1965, Đức Giáo Hoàng Phaolô VI bổ nhiệm Đức cha Giacôbê Nguyễn Ngọc Quang làm Giám mục giáo phận Cần Thơ. Ngài là một trong số những giám mục tham gia Công đồng Vatican II, bế mạc ngày 7.12.1965. Công đồng Vatican II đã mang lại một làn gió mới cho toàn thể Giáo hội, và tất nhiên trong đó có cả cộng đồng tín hữu Việt Nam. Phụng vụ là một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Trước Công đồng, thánh lễ đều được cử hành bằng tiếng Latinh, một ngôn ngữ mà phần lớn giáo dân không hiểu, khiến họ khó tham gia một cách trọn vẹn. Hiến chế về Phụng vụ Thánh (Sacrosanctum Concilium) khuyến khích việc sử dụng tiếng bản xứ trong các cử hành phụng vụ. Điều này cho phép giáo dân hiểu rõ hơn các bài đọc Kinh Thánh, các lời nguyện và ý nghĩa của từng nghi thức, từ đó tham gia tích cực và ý thức hơn. Thay vì linh mục quay lưng về phía cộng đoàn, bàn thờ được đặt để chủ tế có thể đối diện với giáo dân bên dưới, thể hiện sự hiệp thông và đồng tham dự. Những điều trên có lẽ là thay đổi dễ nhận thấy và có tác động sâu rộng nhất.

ĐINH TỴ 1977, THÀNH LẬP GIÁO XỨ FATIMA BÌNH TRIỆU

Năm 1977, giáo xứ Fatima Bình Triệu chính thức thành lập, nhận Đức Mẹ Fatima làm bổn mạng (hiện đổi bổn mạng thành Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời, kính ngày 15.8). Tiền thân của giáo xứ bắt nguồn từ năm 1962, khi phong trào quốc tế Tông đồ Fatima rước tượng Đức Mẹ Fatima qua Việt Nam. Cảm nhận được lòng sùng kính của giáo dân, cha Phaolô Võ Văn Bộ đã khởi xướng việc xây dựng một trung tâm hành hương. Với sự giúp đỡ của nhiều người, cha đã mua khu đất rộng 12,5 mẫu gần quốc lộ 13 và ga Bình Triệu, hướng ra sông Sài Gòn. Ban đầu, một đài tượng Đức Mẹ Fatima cao 3m được xây dựng và được Đức cố Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình làm phép ngày 15.8.1966. Từ đó, nơi đây trở thành điểm hành hương kính viếng Đức Mẹ, đặc biệt vào ngày 13.5 và 13.10 hằng năm, hình thành Trung tâm Fatima Bình Triệu, tiền thân của giáo xứ ngày nay.

Ngôi nhà thờ hiện nay được Đức cố TGM Phaolô Bùi Văn Đọc dâng lễ tạ ơn và khánh thành ngày 25.3.2017, sau nhiều năm xây dựng.

TÂN TỴ 2001, GIÁO HỘI VIỆT NAM CÓ HỒNG Y THỨ 4

Ngày 21.02.2001, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II nâng Đức Tổng Giám mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận lên hàng Hồng y. Ngài là hồng y thứ 4 của Giáo hội Việt Nam. Cuộc đời và những tác phẩm của ngài, đặc biệt là cuốn “Đường Hy Vọng”, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người Công giáo Việt Nam và trên thế giới.

Trong năm 2001 này, Hội đồng Giám mục Việt Nam cũng ban hành Thư Chung, mời gọi mọi thành phần Dân Chúa góp phần vào phát triển xã hội. Hưởng ứng Thư Chung, kể từ năm 2001, Công giáo Việt Nam đã có nhiều đóng góp được ghi nhận. Tiêu biểu là việc thành lập Ủy ban Bác ái Xã hội (2001) và tái lập Caritas Việt Nam (2008) với 26 hiệp hội cấp giáo phận đã tăng cường hoạt động từ thiện.

TÂN TỴ 1941, BỨC SƠN MÀI NỔI TIẾNG RA ĐỜI



Những tác phẩm hội họa ít được biết đến hơn những ca khúc Giáng Sinh, nhưng vẫn luôn có chỗ trong tâm trí những người say mê nghệ thuật. Được vẽ năm 1941, bức tranh sơn mài “Đêm Thánh” của họa sĩ Nguyễn Gia Trí là một tác phẩm đặc biệt trong di sản nghệ thuật Công giáo Việt Nam nói riêng, và nền hội họa Việt Nam nói chung. Hiện tranh được lưu giữ tại Tu viện Mai Khôi của Dòng Đa Minh (đường Tú Xương, TPHCM). Theo cố linh mục Thiện Cẩm OP, năm 1941, hai sĩ quan Pháp đã đặt Nguyễn Gia Trí, lúc bấy giờ đã nổi danh, vẽ một bức tranh Công giáo cho nhà thờ mới ở Hà Nội. Nguyễn Gia Trí đã đề xuất việc thể hiện các nhân vật Thánh Kinh theo phong cách Việt Nam. Kết quả là bức tranh Giáng Sinh đậm chất Á Đông ra đời: ba thiên sứ như tiên nữ mặc áo dài gảy tỳ bà; trung tâm là Thánh Giuse, Đức Mẹ và Chúa Hài Đồng; bên cạnh là trâu trắng; phía dưới là hình ảnh tượng trưng cho nhân loại với ba trạng thái: tỉnh thức, hoang mang, và đang say ngủ.

KỶ TỴ 1989, ĐẶC SỨ ĐGH GIOAN PHAOLÔ II THĂM VIỆT NAM



“Hãy vui mừng được làm người Việt Nam, hãy hết lòng yêu mến Giáo hội” là thông điệp mà Đức Hồng y Roger Etchegaray, đại diện Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, đã gởi gắm trong chuyến thăm lịch sử đến Việt Nam năm 1989. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1975, một viên chức cao cấp của Tòa Thánh đến Việt Nam. Chuyến thăm này mở đầu cho tiến trình đối thoại chính thức giữa Việt Nam và Vatican cho đến nay, giải quyết được nhiều vấn đề tồn đọng và xây dựng mối quan hệ ngày càng tốt đẹp.

QUÝ TỴ 2013, HAI CỘT MỐC ĐÁNG NHỚ



Ngày 5.7.2013, Giáo hội Công giáo Việt Nam đã tổ chức lễ bế mạc cuộc điều tra ở cấp giáo phận của tiến trình phong chân phước cho Đức Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận. Đây là một bước quan trọng trong tiến trình tôn phong một vị tôi tớ Chúa người Việt lên bậc hiển thánh.
Ngoài ra, năm 2013, trong cuộc họp thường niên lần I của Hội đồng Giám mục Việt Nam, các giám mục đã thảo luận về việc chia tách và thành lập một số giáo phận mới trong tương lai. Một trong số đó đã thực hiện là giáo phận Hà Tĩnh được thành lập năm 2018.

ĐĂNG KHOA
Theo cgvdt.vn