Gói bánh chưng bằng lá bàng vuông
Dẫu đã được nghe rất nhiều câu chuyện xúc động về chuyện đón Tết của bộ đội trên đảo, nhưng thực tế được chứng kiến chúng tôi mới thấy sức chịu đựng trước sự khắc nghiệt, dữ dội của thiên nhiên và tinh thần lạc quan, yêu đời của những người lính đảo thật đáng khâm phục. Trung tá Nguyễn Văn Thịnh, Trưởng ban Tuyên huấn Lữ đoàn 146 hồ hởi: Phải sống ở giữa biển khơi mới hiểu hết cái tình của bộ đội trên đảo với nhau. Trong khó khăn, chúng tôi không hề sờn lòng hay nao núng. Ngược lại, tình cảm giữa anh em với nhau bện chặt keo sơn như người một nhà. Đón Tết cùng nhau cũng là lời động viên, nhắc nhở nhau vững tâm hoàn thành nhiệm vụ thiêng liêng do Tổ quốc giao phó.
Trên đảo Sơn Ca, một trong những hòn đảo có cái tên đẹp nhất trong quần đảo Trường Sa, những người lính trẻ đang tất bật, vui vẻ chuẩn bị đón Tết cổ truyền giữa những hiểm nguy hàng ngày, hàng giờ rình rập trên biển. Dù đã đầy đủ hơn, sung túc hơn nhờ sự quan tâm của đất liền, nhưng do khoảng cách quá xa, việc đi lại vất vả nên việc lo Tết trên đảo nhiều khi không thể chu toàn, vì vậy, lính đảo đã có những sáng tạo đặc biệt để ngày Tết trở nên đầy đủ hơn. Bánh chưng, món ăn không thể thiếu mỗi khi Tết đến, xuân về được các chiến sỹ trên đảo Sơn Ca chuẩn bị vô cùng khéo léo và độc đáo. Dưới bàn tay khéo léo của các chiến sỹ trẻ, từng xấp lá dong, lá bàng vuông đã được rửa, cắt gọn gàng. Những chiếc lá bàng vuông xanh mỡ màng được các chiến sỹ xếp ngay ngắn bên cạnh chồng lá dong vừa gửi từ đất liền ra. Chiến sỹ Vũ Ngọc Lực tâm sự, đây là năm thứ 2 anh đón Tết ở Trường Sa nên đã thạo việc gói bánh chưng bằng lá bàng vuông. Bánh chưng ở đảo cũng được gói bằng lá dong, lạt giang, đỗ xanh, thịt mỡ và các gia vị khác như trên đất liền nhưng do đảo xa, lá dong chuyển ra được đến nơi thì phần lớn đã chuyển mầu hoặc héo úa. Lính đảo nghĩ ra cách dùng lá bàng vuông lót bên trong, lá dong bọc bên ngoài để gói bánh; dần dần, lính đảo không dùng xen kẽ nữa mà dùng lá bàng vuông thay thế hoàn toàn lá dong. Muốn có lá bàng đạt yêu cầu, những cây bàng vuông được lựa chọn để lấy lá gói bánh cũng giống như “thi tuyển hoa hậu” được chăm sóc và lựa chọn từ nhiều tháng trước. Lá gói bánh phải là lá bánh tẻ, lá già quá thì giòn, dễ rách còn non quá thì bánh không có màu xanh đặc trưng. Lá bàng vuông xù xì và có nhiều gân nên lính đảo nhúng qua nước ấm hoặc hơ trên lửa để lá mềm và dai. Sau khi chọn được lá rồi, các công đoạn tiếp theo giống như sử dụng lá dong truyền thống. Tuy nhiên, việc đo khuôn, cắt lá và xếp lá vào khuôn đòi hỏi người lính phải khéo léo do lá bàng vuông cứng và dễ rách. Khi cho gạo và nhân vào bánh, người gói phải nêm thật chặt để gạo và nhân thịt không bung ra ngoài khi luộc. Khi chín, miếng bánh có mầu xanh nước biển và thơm hơn nhiều so với bánh gói bằng lá dong. Nếm miếng bánh chưng được gói bằng lá bàng vuông, tôi cảm nhận được hương vị mặn mòi của biển, vị chan chát của lá bàng... Tất cả hòa quyện vào nhau đem lại cho bánh một mùi vị chỉ có riêng ở hải đảo xa xôi.
Vui xuân mới thắm tình đồng đội
Không khí đón Tết trên đảo Sơn Ca trở nên ấm cúng, thân thiết hơn khi tiếng í ới gọi nhau mổ lợn, mổ gà, kê nồi đặt bếp đun bánh hay xếp lại mâm ngũ quả trên bàn thờ Tổ quốc, trang trí lại cành đào, cành mai rộn ràng ở khắp các cụm chiến đấu. Ở nơi đầu sóng, ngọn gió, những loại cây yếu ớt như mai, đào không thể nào sống nổi, nhưng chiến sỹ ở đảo thì không chịu khuất phục. Những cây mai, cành đào được làm từ cành cây mù u, còn hoa được những người lính khéo tay cắt dán từ những túi ni lông bảo quản hay mảnh giấy màu được gửi từ đất liền ra. Chiến sỹ Đào Văn Hiến, quê Thái Bình đang loay hoay cắt giấy màu dán vào phông với dòng chữ “Chúc mừng năm mới - Xuân Đinh Dậu 2017” tâm sự, để làm được tấm phông này hay làm cành đào, cành mai, bọn em phải chuẩn bị nguyên liệu mấy ngày, rồi mất cả tiếng đồng hồ tỉ mỉ cắt, dán từng chi tiết, gắn từng bông hoa lên cành mù u. Mặc dù không được đẹp, nhưng những cành đào, cành mai tự làm cũng đem lại không khí Tết cho lính đảo, giúp bọn em bớt nhớ nhà hơn. Sau khi hoàn thành, những cành đào, cành mai tràn đầy sắc xuân được bày ở vị trí trang trọng nhất trong hội trường ở các cụm chiến đấu trên đảo.
Trên đảo xa, bữa cơm Tất niên được tổ chức sớm, đầm ấm và gần gũi. Các món truyền thống như dưa hành, nem cuốn, giò, chả, bát canh măng miến, mộc nhĩ... cũng được các chiến sỹ chế biến công phu, tỉ mỉ và đầy đủ như ở đất liền. Nhiều năm liền ăn Tết tại Trường Sa, thiếu tá Văn Minh Tài, Phó Chỉ huy trưởng Cụm chiến đấu 1 tâm sự: “Đây là lần thứ 2 tôi đón Tết trên đảo Sơn Ca và là lần thứ 6 tôi đón Tết cùng đồng đội, đồng chí ở đảo. Dù cách xa đất liền hàng trăm hải lý nhưng bộ đội Trường Sa đón Tết cũng vui không kém ở nhà. Chúng tôi tổ chức mâm cơm tất niên cho chiến sỹ trên đảo kết hợp với giao lưu văn hóa, văn nghệ và thi đua giữa các cụm bằng hình thức trang trí mâm ngũ quả, phòng đón Tết, thi gói bánh chưng, nấu mâm cơm tất niên... Mâm ngũ quả cũng đầy đủ chuối xanh, đu đủ, bưởi, quất và thêm quả dừa, là sản vật do chính lính đảo trồng được. Không có hoa tươi, lính đảo lấy vỏ ốc biển gắn vào sợi thép rồi sơn lên làm thành những bình hoa rất đẹp. Sau khi chấm điểm xong, những mâm cơm tất niên được góp chung lại, chúng tôi cùng nhau ăn bữa cơm tất niên và hứa với nhau sẽ cố gắng hoàn thành nhiệm vụ để gia đình trong đất liền an tâm”.
Chiến sỹ trẻ Nguyễn Bá Đông, quê ở Yên Thành (Nghệ An) lần đầu ăn Tết ở Trường Sa tâm sự: Đây là lần đầu tiên tôi ăn Tết xa nhà, tôi thực sự xúc động trước không khí đầm ấm, vui vẻ và đoàn kết mà các đồng đội dành cho mình. Mọi người luôn động viên, an ủi, giúp tôi vượt qua nỗi buồn vì lần đầu xa nhà. Chỉ có ở trên đảo xa, tôi mới cảm nhận được sự thiêng liêng của tình đồng chí, đồng đội. Chúng tôi sẵn sàng nhận phần khó về mình, luôn vững chắc tay súng bảo vệ lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc, để mọi người trong đất liền được hưởng một cái Tết an toàn. Có lẽ đó cũng là tâm sự của những người lính Trường Sa, những người mang trên mình trọng trách cao cả mà dân tộc giao phó.
Tết ở Trường Sa không có cái không khí đoàn viên của gia đình nhưng đổi lại cái Tết ở đây lại ấm nồng tình đồng đội lẫn trong sự mộc mạc, chân thành của người lính hải quân nơi đầu sóng, ngọn gió ngày đêm chắc tay súng, giữ bình yên cho biển đảo quê hương.
Quốc Việt