“Tông xa” của các vị giáo hoàng qua các thời kỳ

Trong nhiều thế kỷ, các vị giáo hoàng sử dụng “sedia gestatoria” (tiếng Ý, nghĩa là “ngai di động”), chỉ một dạng ngai nghi lễ cần người kiệu trong các sự kiện long trọng trong phạm vi gần. Vị cuối cùng sử dụng sedia gestatoria là Đức Gioan Phaolô I. Cho những cuộc hành trình xa hơn, các giáo hoàng chuyển sang dùng cỗ xe ngựa. Cỗ xe ngựa sớm nhất từng được ghi nhận là Grand Gala Berliner, được đóng năm 1826 cho Đức Thánh Cha Lêô XII, theo thông tin từ Các viện bảo tàng Vatican. Phương tiện này có một mái vòm và được trang trí hình chim bồ câu, biểu tượng của Chúa Thánh Thần.
Các viện bảo tàng Vatican đang lưu giữ ít nhất 5 cỗ xe ngựa, trong đó có xe Pontifical Landau với thiết kế có thể mở ra để Đức Giáo Hoàng chào các tín hữu trong lúc di chuyển. Xe Pontifical Landau từng được Đức Thánh Cha Lêô XIII và Piô XI sử dụng.
 
Thời của xe hơi
Sự thay đổi lớn nhất đối với “tông xa” - phương tiện di chuyển của giáo hoàng - đã diễn ra năm 1929 với Đức Piô XI, vị giáo hoàng đầu tiên sử dụng xe hơi. Cùng năm, sau khi ký kết Hiệp ước Lateran mở màn cho sự ra đời của thành quốc Vatican như là một quốc gia độc lập thuộc chủ quyền của Tòa Thánh, Đức Thánh Cha nhận được món quà là xe Graham-Paige 837 do Mỹ sản xuất. Ghế trên xe có thiết kế như ngai của giáo hoàng. Chiếc xe trên đã ghi tên vào lịch sử là xe hơi đầu tiên rời khỏi thành quốc Vatican kể từ khi Rome sụp đổ năm 1870. Nhiều năm sau, Đức Giáo hoàng Piô XII cũng ngồi trên chiếc xe này di chuyển đến khu San Lorenzo của thành Rome, sau khi Mỹ ném bom thủ đô Ý ngày 19.7.1943, trong giai đoạn chiến tranh thế giới thứ hai.
Những thập niên tiếp theo, tông xa tiếp tục được hiện đại hóa. Năm 1975, nhân dịp Năm Thánh, Đức Thánh Cha Phaolô VI khai trương xe mui trần và chào đón các tín hữu tại quảng trường Thánh Phêrô. Đức Gioan Phaolô II đã tiếp nối phong cách di chuyển cởi mở và dễ tiếp cận với các tín hữu, và trong triều đại của ngài, từ papamobile/popemobile - tông xa trở nên phổ biến. Một trong những tông xa đóng vai trò biểu tượng nhất chính là chiếc Fiat Campagnola, chiếc xe Đức Thánh Cha dùng khi bị ám sát năm 1981 ở quảng trường Thánh Phêrô. Kể từ đó, các chiếc xe chở giáo hoàng đều được lắp kính chống đạn và tăng cường an ninh.

Đến triều đại của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, ngài cũng áp dụng phong cách gần gũi của Đức Gioan Phaolô II, nhưng từ chối các xe bọc thép trong đa số hành trình có sự tham gia của đám đông tín hữu. Trong những năm cuối triều đại của Đức Phanxicô, việc sử dụng xe điện được tích cực quảng bá, cả cho phương tiện di chuyển cá nhân của Đức Thánh Cha lẫn đoàn xe của Tòa Thánh.
 Những chiếc xe là quà tặng
Theo thời gian, Vatican có lúc cũng được tặng xe cộ, như chiếc xe sang Ferrari Enzo được gởi đến Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II vào tháng 1.2005. Đây là chiếc thứ 400 và cuối cùng của dòng Ferrari Enzo được sản xuất. Đến tháng 6 cùng năm, chiếc Ferrari Enzo số 400 được nhà Sotheby’s đấu giá với số tiền 950.000 euro, gởi vào quỹ hỗ trợ các nạn nhân của trận động đất gây sóng thần ở Đông Nam Á. Đến năm 2015, chiếc xe lên kệ một lần nữa và lần này được trao tay với giá 6,05 triệu USD.

Tương tự, vào tháng 11.2017, Đức Thánh Cha Phanxicô được tặng chiếc Lamborghini Huracán màu trắng, và nửa năm sau được đấu giá để thu về 950.000 USD. Một phần số tiền được chuyển cho quỹ tái thiết vùng đồng bằng Nineveh ở Iraq sau thời gian bị lực lượng tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) tàn phá. Đức Phanxicô cũng yêu cầu một trong các tông xa của mình được chuyển cho tổ chức Caritas Jerusalem để cải tạo thành xe y tế di động, với mục tiêu chăm sóc sức khỏe cho các em nhỏ tại Dải Gaza.