Vị mục tử hết lòng vì đoàn chiên

Linh mục Giuse Maria Lê Ngọc Hoàn, sinh năm 1941, là con ông bà cố Lê Đình Quán, trong một gia đình Công giáo đạo đức thuộc giáo xứ Nam Hưng, giáo phận Bùi Chu. Thuở niên thiếu, ngoài việc cắp sách đến trường học hành với chúng bạn đồng trang lứa, cậu còn phải gánh vác phụ giúp công việc đồng áng của gia đình, tuy vất vả nhưng không quên đi lễ, đọc kinh sớm tối.
Vốn luôn có tinh thần đạo đức, vào ngày 15/9/1955, Đức Giám mục Giuse Phạm Năng Tĩnh (1917 - 1974) khai giảng Chủng viện Mẫu Tâm Bùi Chu, tiếp nhận 240 chủng sinh. Cậu Hoàn là một trong những chủng sinh lớp đầu tiên được tuyển chọn. Thời buổi đó rất khó khăn, cơm nắm muối vừng, gạo đùm cơm bọc, cậu cố gắng theo đuổi ơn gọi vượt mọi gian nan thử thách để học tập. Chúa và Đức Mẹ không nỡ phụ lòng những người con của chủng viện, để rồi vào ngày lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm 8/12/1963, tại Đền Thánh Phú Nhai, giáo phận Bùi Chu đã có 29 tân linh mục được tấn phong, qua sự đặt tay của Đức Giám mục Giuse Maria Phạm Năng Tĩnh. Vinh dự thay, thầy Hoàn cũng nằm trong danh sách các phó tế được bước lên bàn thánh vào dịp này.

Sau khi lãnh chức linh mục, cha Hoàn phục vụ tại Tòa Giám mục một thời gian, đến năm 1975 về coi sóc giáo xứ Trung Lao, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định.

II. MỘT CHỦ CHIÊN HẾT LÒNG VÌ ĐOÀN CHIÊN

Trung Lao là một xứ toàn tòng kỳ cựu và cổ kính dưới sự lãnh đạo tinh thần của cha cố Phêrô Maria Phạm Văn Cử (1913 - 2011). Giữa lúc thiếu mục tử, ngài phải coi sóc thêm 14 giáo xứ trong toàn hạt Tương Nam - giáo phận Bùi Chu là: Tương Nam, Nam Hưng, Nam Lạng, Nam Trực, Bách Tính, Dương A, Trang Hậu, Phú An, An Lãng, Hưng Nhượng, Quỹ Đê, Quỹ Ngoại, Thạch Bi, Ngoại Đông. Nay thêm cha Giuse Maria Lê Ngọc Hoàn về phụ giúp thì thật là Chúa ưu tiên cho vùng đất mênh mông này.

Hai cha con - một già, một trẻ - cùng nhau chăm sóc giáo dân trong 15 giáo xứ, không kể các họ lẻ, mặc dù trong thời buổi khó khăn chung của xã hội, nhưng mọi sinh hoạt sáng lễ, chiều kinh, dâng hoa, rước kiệu, và các đoàn thể vẫn được duy trì. Ngày 20/4/1994, cha già cố Phêrô Phạm Văn Cử, vì tuổi cao sức khỏe giảm sút nên ngài chỉ giữ chức Hạt trưởng cùng phụ trách giáo xứ Tương Nam và Hưng Nhượng. Còn lại 13 giáo xứ và các giáo họ, giao hết trọng trách cho cha Hoàn.

Vì hoàn cảnh, cha Hoàn không có bằng cấp cao. Nhưng khi tiếp xúc và qua những công việc làm thường nhật, ai cũng phải công nhận: Ngài có tinh thần học hỏi và cầu tiến. Bên cạnh đó, còn có nhiều sáng kiến, nhạy bén trong các công việc, tổ chức các lễ trọng thể lớn lao, tạo cho đời sống giáo hữu ngày một đi lên, luôn đoàn kết một lòng cùng với cha, thực hiện được những công trình đề ra đều thành công trong sự mong đợi của đông đảo mọi tín hữu.

Qua thời gian với mưa sa bão táp, các cơ sở nhà chung dần dần xuống cấp. Dưới tài lãnh đạo nhiệt tình của cha và sự đóng góp công sức của giáo dân trong và ngoài xứ, bắt tay vào tu bổ thánh đường; sửa sang nhà xứ thành Trung tâm mục vụ; xây cất nhà giáo lý và các nhà thờ giáo họ, nhà nguyện xóm giáo; mở mang quy hoạch lại khuôn viên và xây dựng tượng đài; chỉnh trang đường xá; tu bổ lại nghĩa trang. Đặc biệt, xây Thánh đài Đức Mẹ giữa hồ nước, như một điểm nhấn về cảnh quan giáo xứ.

Bên cạnh đó, cha rất quan tâm đến việc cho các em thi đua học hỏi Lời Chúa. Chả vậy mà vào năm 1996, kết quả qua các kỳ thi giáo lý, toàn xứ đã có 526 em đạt điểm cao, được giáo phận Bùi Chu phát bằng khen thưởng do chính Đức Giám mục Giuse Vũ Duy Nhất (1911 - 1999) khích lệ và tuyên dương trong cả giáo phận. 

Vào dịp giáo xứ được đặc ân Tòa Thánh cho mở Năm Toàn Xá kỷ niệm 100 năm xây dựng thánh đường Đức Bà (1896 - 1996) và mừng 400 năm giáo xứ đón nhận Tin Mừng, đã tổ chức thành công sự kiện quan trọng này, với sự hiện diện của 3 vị Giám mục, đông đảo linh mục, tu sĩ và giáo hữu khắp nơi về tham dự. Một cuộc diễu hành trong ngày khai mạc 12/6/1996 với trên 30 đoàn thể của giáo xứ, trang phục chỉnh tề, tiến bước cùng với tiếng kèn trống hòa vang. Dịp này, cuốn “Kỷ yếu Trung Lao”, viết về lịch sử giáo xứ, nhờ cha nâng đỡ mọi mặt, sách đã ra mắt bạn đọc trên cả nước. Thật là quý, “coi như gia bảo của làng”. 

Tuần Thánh năm 2000, cha còn mời bà con đồng hương ở khắp nơi về quê tham dự, được xem các hoạt cảnh: Quân dữ đi lùng bắt Chúa khắp làng. Quan Philatô xử án, Chúa vác Thánh giá với lính tráng La Mã kè bên. Đồng thời, được chứng kiến các nghi lễ: Tiệc Ly, đóng đinh táng xác Chúa, nghe những bài nguyện ngắm thật sốt sắng,... làm cho mọi người sống lại cảnh cũ, người xưa thuở nào của tiền nhân.

Chẳng những lo cho bổn đạo hiện tại, mà cha Hoàn còn nhìn xa, khuyến khích lớp trẻ trên đường học vấn, tổ chức “Hội Học sinh - Sinh viên Trung Lao”, khuyến khích, trao học bổng cho các em học giỏi hoặc khó khăn để có điều kiện học hành. Nhiều em đã thành linh mục, nữ tu hoặc kỹ sư, bác sĩ, chủ doanh nghiệp... Hội vẫn còn duy trì đến nay và ngày càng phát triển, do linh mục Phêrô Trần Thái Hiệp và linh mục Giuse Vũ Đình Lâm ở Đại chủng viện Bùi Chu làm linh hướng.

Cuộc đời linh mục của cha Hoàn, luôn gắn bó với châm ngôn đã chọn: “Như Cha đã sai Thầy, thì Thầy cũng sai các con “(Ga 20:21), nên không quên nuôi dưỡng ơn gọi và ngài đã trở thành cha cố khi có 3 người con bước lên bàn Thánh: Linh mục Giuse Lê Thành Tâm  thụ phong 25/10/2003; linh mục Giuse Vũ Đình Hải, thụ phong 9/6/2007; linh mục Giuse Vũ Đình Lâm, thụ phong 3/9/2009, cùng một số tu sĩ các dòng, hiện đang phục vụ trên cánh đồng truyền giáo khắp nơi.

III. DẤN THÂN TRONG MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI

Khi mới bước chân về Trung Lao, với tinh thần trẻ trung ngoài bổn phận dâng thánh lễ, ban các phép Bí tích, giảng dạy giáo lý, cha còn hội nhập vào công việc đồng áng, tham gia tích cực với hợp tác xã nông nghiệp, đi đầu trong các việc xã hội làm gương cho bổn đạo.

Trong tinh thần bác ái, không kể sự đóng góp giúp đỡ đồng bào các nơi qua lời kêu gọi của chính quyền trong các cơn mưa bão lụt, tàn phá mùa màng nhà cửa, cha còn nhiệt tình trợ giúp ngôi nhà tình thương nơi tu viện Đaminh trong xứ, chăm lo cho các cụ già neo đơn không nơi nương tựa có chỗ ăn ở tươm tất cho đến cuối đời.

Dù công việc mục vụ chăm lo cho 13 giáo xứ thật là đa đoan, nhưng cha vẫn vui vẻ cộng tác với chính quyền sở tại, khuyến khích bà con tham gia các phong trào xã hội, ích nước, lợi dân do nhà nước phát động. Trong Hội nghị Toàn quốc biểu dương gương người tốt việc tốt trong đồng bào Công giáo lần thứ IV diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh trong 2 ngày 29 và 30/9/2015, cha đã phát biểu: “...Chúa Giêsu từng nói: Ánh sáng của anh em phải chiếu giải trước mặt thiên hạ, để họ thấy những công việc tốt đẹp anh em làm mà tôn vinh Cha của anh em, Đấng ngự trên trời...”. Cha nói thêm: “Biểu dương người tốt việc tốt, vừa là cách tôn vinh, vừa là cách chế ngự sự xấu (nhân lên cái tốt, để chế ngự sự xấu). Mỗi việc tốt được biểu dương là một thực tế chứng minh lối sống đạo của người Công giáo. Vì vậy tổ chức Hội nghị biểu dương là sáng kiến rất ý nghĩa, rất cần thiết trong xã hội hiện nay”.

Cách riêng, cha còn quan tâm, vận động cho Hội khuyến học, khuyến tài và Hội Chữ thập đỏ ở địa phương về mặt tinh thần cũng như vật chất. Bên cạnh đó, cha luôn hăng hái tham dự các buổi hội họp gặp gỡ đó đây, được tín nhiệm là Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy viên Trung uơng Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo tỉnh Nam Định. Trong những trọng trách đó, cha luôn khích lệ nhiều phong trào thi đua mang bản sắc riêng của đồng bào Công giáo tỉnh Nam Định như xây dựng “Xứ họ đạo tiên tiến, gia đình Công giáo gương mẫu”, “Đẹp xóm làng, đẹp xứ họ, đẹp nhà cửa, đẹp ruộng đồng”, “Xứ họ bình yên”, “Xứ họ không có ma túy, không có tội phạm”,... luôn được mọi người hưởng ứng bằng các việc làm cụ thể thiết thực, hiệu quả, có sức lan tỏa đem lại niềm hạnh phúc cho gia đình và an vui nơi thôn xóm.

Ngoài ra, cha còn được tín hữu trong cả nước biết đến với vai trò đại biểu Quốc hội khóa XII (2007 - 2010) và khóa XIII (2011 - 2016).

Sự hăng hái, nhiệt thành tham gia công việc ích quốc lợi dân của cha thật nhiều với kết quả đáng trân trọng, qua những Bằng khen và Giấy khen của các cấp chính quyền từ địa phương cho tới Trung ương dành cho ngài - một vị linh mục, một nhà tu hành - luôn quan tâm  đến đời sống người dân trên mọi lĩnh vực không nề hà vất vả, làm cho mọi người lương giáo đều cảm phục.

IV. DẤU ẤN TỐT LÀNH - GƯƠNG SÁNG CHO ĐỜI

Qua thời gian phục vụ hơn 31 năm gắn bó với giáo xứ Trung Lao, để lại bao ân tình và sự luyến tiếc của mọi thành phần dân Chúa, ngày 21/3/2006, vâng lệnh Bề trên, cha lên đường nhận lãnh trách nhiệm coi sóc con chiên giáo xứ Cát Phú. Và đến năm 2008, cha về nhận giáo xứ Lạc Thành, xã Xuân Phú, huyện Xuân Trường, tiếp nối công việc mục vụ không có ngày ngơi nghỉ.
Trong suốt cuộc hành trình trung thành với Giáo hội và phục vụ xã hội, thực thi lòng “Mến Chúa - Yêu người”, mặc dù tuổi cao nhưng cha không chịu hưởng an nhàn mà vẫn còn hăng hái nhiệt thành tham gia các sinh hoạt cả Đạo lẫn Đời thật là quý.

Trong thời điểm hiện tại, cha vẫn nhiệt tâm lo lắng cho đoàn chiên giáo xứ Lạc Thành. 80 năm tuổi đời, 57 năm đời mục tử, hết lòng vì đàn chiên vẫn luôn hăng hái dấn thân trong công cuộc mở mang nước Chúa, luôn sống tốt đạo đẹp đời như lời mời gọi của Hàng giáo phẩm Việt Nam.