Nghề rèn và nghề mộc

Tượng danh tướng Cao lỗ, tổ sư nghề rèn Nho Lâm. Ảnh: Công Kiên Ảnh: Mạnh Thắng

Làng có đền thờ tướng quân Cao Lỗ và có nhiều người họ Cao, nên được giới nghiên cứu coi Cao Lỗ là ông tổ nghề rèn sắt. Truyền thuyết kể rằng: Cao Lỗ đã nhìn rõ quỷ kế của Triệu Đà khi cho Trọng Thủy sang kết giao và ở rể. Ông đã dũng cảm can ngăn An Dương Vương nhưng nhà vua không những không nghe mà còn bạc đãi Cao Lỗ, buộc ông phải rời bỏ triều đình. Trước khi đi, Cao Lỗ nói với An Dương Vương: “Giữ được nỏ thần thì giữ được nước, mất nỏ thần thì mất nước”. Sau đó Cao Lỗ định cư ở làng Nho Lâm. Nhiều nhà khoa học khai quật sơ lược vùng đất Nho Lâm phát hiện rất nhiều xỉ sắt, lò luyện sắt nằm sâu trong lòng đất. Lúc thịnh vượng, Nho Lâm có tới trên 400 lò luyện sắt. xã Diễn Thọ, có một chợ nông cụ lâu đời chuyên buôn bán trao đổi sản phẩm dành cho nông nghiệp. Từ lưỡi cày, cuốc, xẻng đến liềm, dao, búa được bày bán la liệt. Tương truyền, chợ nông cụ này cũng được hình thành từ thời tướng Cao Lỗ về truyền nghề rèn sắt cho dân làng. Hiện nay, làng Nho Lâm chỉ còn khoảng hơn chục nhà còn giữ được nghề rèn sắt. 

Làng mộc Hố Nai, Biên Hòa là “Thủ phủ nghề mộc” Nam Bộ. Tại đây suốt ngày âm vang máy cưa, máy cắt, tiếng đục đẽo và hương thơm của các loại gỗ hòa quyện vào mùi sơn. “Thủ phủ nghề mộc” này có bán kính hơn 10 km từ phường Tân Biên, phường Long Bình sang phường Tân Hòa, trong đó có trên 1.000 hộ tham gia sản xuất cùng nhiều cửa hàng trưng bày sản phẩm. Sự phát triển lâu năm cùng việc chuyên môn hóa cao, sản phẩm gỗ ở đây được khách hàng đánh giá cao về chất lượng và độ tinh tế của từng hoa văn. Không ít cụ cho hay, gắn bó với nghề mộc mấy chục năm nay nhiều khi muốn cất hết đồ nghề để chuyển sang ngành khác hợp với sức khỏe. Tuy nhiên, nghề mộc đã ăn sâu vào mình nên không dứt ra được. Ngày nay, làng mộc Hố Nai có rất nhiều chàng trai khỏe mạnh hành nghề. Cần mẫn, sáng tạo, tiếp thu tinh hoa, miệt mài với công việc là đặc điểm của họ. Mỗi lần hoàn thành sản phẩm theo đơn hàng, được khách gật đầu hài lòng, thợ mộc Hố Nai càng say sưa với nghề.