Vài cảm nhận về tác phẩm: Cây thông

Cây thông ở đây tuy gốc không đồ sộ nhưng toàn thân cây lại mềm mại uyển chuyển một cách tự nhiên nhờ thân đi xiêu từ phải qua trái, tiếp đến là một khuỷu gập đột ngột để thân cây xiêu tiếp tù trái qua phải tạo nên sự cân bằng duyên dáng và vững chắc.

Điểm tập trung nghệ thuật là hai cành cây bên phải và bên trái. Cành bên trái xuất phát ở điểm dương được làm mềm đi bằng một khuỷu giật. Tán lá lao ra phía trước nhưng được thu ngắn lại để tạo sự cân bằng về trọng lực của cây. Cành bên phải vừa trùng vệ độ cao vối cành bên trái vừa ở điểm âm của thân cây. Theo qui ước của cây cảnh cổ Việt Nam thì giới làm cây cảnh của ta sẽ phải cắt bỏ cành này. ở đây đặt ra nhiểu phương án xử lý nghệ thuật. Nếu cắt bỏ thì khoảng thân cây sẽ trơ, phía bên phải của cây trở nên trống trải. Dù có kéo một nhánh của tán ngọn xuống làm cành rơi sẽ rời rạc và không hài hòa. Nếu uốn cành ngang ra sẽ trỏ thành cành đòn gánh rất xấu. Tác giả đã chọn một phương án xử lý tối ưu là uốn cho cành thõng xuống, chạy song song với thân cây rổi đột ngột cho toàn bộ tán lá kéo dài ra khỏi miệng chậu như là một cành vừa buông vừa phóng. Sự phối hợp nghệ thuật của hai cành cho ta cảm giác như hai cánh tay của một vũ nữ đang thực hiện một động tác múa vừa khó lại vừa điệu nghệ. Chính cành bên phải trỏ thành điểm nhấn của toàn bộ tác phẩm và có giá ỪỊ nghệ thuật rất cao.

Nhìn tổng thể ta thấy việc tạo cành tán với những mảng khối rất mạch lạc, tự nhiên, lại thấy được đường nét của toàn thân cây và các cành nhánh. Trái với lối tạo cành tán trong một số cây của ta thường ròi rạc, khô cứng mất tự nhiên. Đó là những điều cẩn tham khảo và vận dụng.

Qua cây ta thấy tác giả có tư duy nghệ thuật ở tầm cao, làm cho cái tưởng như không hợp lý trở thành nét đẹp đặc sắc, nhờ đó tác phẩm trở nên sinh động và rất có hồn.

---------------
* Chuyên gia cao cấp Trung ương Hội Sinh vật cảnh Việt Nam.