Sông Hương và ca Huế

Ca Huế trên sông Hương. Ảnh: Thanh Hải Ảnh: Mạnh Thắng

Sông Hương có hai nguồn chính đều bắt nguồn từ dãy núi Trường Sơn. Dòng chính của Tả Trạch dài khoảng 67 km, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn Đông, ven khu vực vườn quốc gia Bạch Mã chảy theo hướng tây bắc với 55 thác nước, qua thị trấn Nam Đông sau đó hợp lưu với dòng Hữu Trạch tại ngã ba Bằng Lẵng (khoảng 3 km về phía bắc khu vực Lăng Minh Mạng). Hữu Trạch dài khoảng 60 km là nhánh phụ, chảy theo hướng bắc, qua 14 thác và vượt qua phà Tuần để tới ngã ba Bằng Lãng, nơi hai dòng này gặp nhau và tạo nên sông Hương. Từ Bằng Lãng đến cửa sông Thuân An, sông Hương dài 33 km và chảy chậm, nước xanh trong. Sông Hương được cho là rất đẹp khi chiêm ngưỡng nó từ nguồn và khi nó chảy quanh các chân núi, xuyên qua rừng rậm. Đoạn sông chảy chậm qua các làng mạc như Kim Long, Nguyệt Biều, Vỹ Dạ, Đông Ba, Gia Hội, chợ Dinh, Nam Phố, Bao Vinh...là nguồn cảm xúc của du khách khi họ đi thuyền dọc theo dòng sông để nhìn ngắm phong cảnh và lắng nghe những điệu ca Huế truyền thống và truyền cảm.

Ca Huế là thể loại âm nhạc cổ truyền xứ Huế, gồm ca và đàn, khá gần gũi hát đào, làm từ dòng nhạc dân gian bình dị và cung đình nhã nhạc, thanh cao. Ca Huế có khoảng 60 tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc theo hai điệu thức lớn là điệu Bắc, điệu Nam và một hệ thống “hơi” diễn tả nhiều sắc thái tình cảm đặc trưng. Điệu Bắc gồm những bài ca mang âm điệu tươi tắn, trang trọng. Điệu Nam là mang âm điệu buồn, nỉ non, ai oán. Ca Huế có cấu trúc chặt chẽ, nghiêm ngặt, trải qua quá trình phát triển lâu dài đã trở thành nhạc cổ điển hoàn chỉnh, mang yếu tố chuyên nghiệp bác học về cấu trúc, ca từ và phong cách biểu diễn. Đi liền với ca Huế là dàn nhạc Huế với bộ ngũ tuyệt Tranh, Tỳ, Nhị, Nguyệt, Tam, xen với Bầu, Sáo và bộ gõ trống Huế, sanh loan, sanh tiền. Du khách Đến Huế đầu giành cho mình một đêm thưởng thức ca Huế bằng du thuyền trên dòng Hương, giữa tiếng sóng nước ru vỗ mạn thuyền rồi lan xa. Càng về đêm ánh trăng càng vằng vặc giữa thinh không, giọng hát, tiếng đàn càng lắng đọng đến mê hồn.