Thánh Istvan, vị thánh đầu tiên của hungary

Ngài sinh khoảng năm 975 và qua đời ngày 15/8/1038, là vị lãnh chúa cuối cùng và là vua đầu tiên của vương quốc Hungary. Thánh nhân là con của lãnh chúa Geza và nữ lãnh chúa Sarolt, là người sáng lập ra Nhà nước Hungary, là người Hungary đầu tiên được Đức Giáo hoàng phong thánh, là nhân vật lớn nhất trong lịch sử và cũng là vị thánh bảo hộ chính của dân tộc Hungary.

Người ta không biết năm sinh của ngài, chỉ phỏng đoán vào khoảng thời gian giữa 969 và 980. Khoảng năm 995, ngài kết hôn với Liudolf Gizellat, con gái công tước Henrik II. Năm 997 cha ngài qua đời và ngài trở thành lãnh chúa Hungary, đến ngày 1/1/1001 được phong vua. Như vậy ngài đã biến nước Hungarry của các bộ tộc lãnh chúa thành nước Hungary Công giáo có nhà nước tập quyến đầu tiên trong lòng chảo Carpat. Sự hình thành nhà nước này hoàn thiện và kể từ năm 1028 cho tới thế kỷ XX hình thức nhà nước này không thay đổi. 

Hệ thống luật pháp 1000 năm của Hungary bắt nguồn từ những luật lệ do ngài đặt ra. Ngày 20/8/1083 ngài được phong thánh, từ năm 1771 cho tới nay ngày này luôn được quy định là ngày quốc khánh của Hungary. Ngài đã xây dựng ít nhất một tổng giáo phận, sáu giáo phận, và ba trung tâm dành cho các tu sĩ; như vậy Giáo hội Hungary có thể hoạt động độc lập với Giáo hội Công giáo La Mã. Ban hành hình luật nghiêm khắc để truyền bá đạo Công giáo, xây dựng hệ thống quản lý hành chính khắp cả nước dựa trên đơn vị hành chính các thành trì, do đó khi thiết lập được hòa bình đã tạo điều kiện cho những người hành hương cà các thương gia có điều kiện phát triển lên tầm mức mới.

Ngài mất ngày 15/8/1038, an táng tại Szekesfehervar. Sau khi ngài qua đời đất nước lâm vào nội chiến một thời gian. Năm 1083 theo đề nghị của vua Laszlo I, Đức Giáo hoàng Gregory VII đã phong thánh cho ngài cùng với con trai út của mình là công tước Imre và Đức Giám mục Gellert.
 

Bàn tay phải của Thánh Istvan. Ảnh: TL

Câu chuyện về bàn tay phải của Thánh Istvan cũng hết sức ly kỳ. Sau khi ngài từ trần người ta an táng tại thánh đường Szekesfeherva, nhưng nhiều năm sau đó người ta phát hiện ra bàn tay phải của ngài không hề bị phân hủy. Bàn tay đó được giữ gìn cẩn thận, nhưng sau đó bị một linh mục đánh cắp, mãi tới ngày 30/3/1084 mới tìm thấy lại. Việc đánh cắp thánh tích thời đó trở thành đề tài cho những huyền thoại ly kỳ. Trên cơ sở đó, Đức Giám mục Hartvik đã viết lại những chuyện kể tai nghe mắt thấy về cuộc phiêu lưu của thánh tích. Trong thời trung cổ người ta gìn giữ thánh tích rất cẩn thận. Trong thời kỳ xâm lược của Tatar và Thổ Nhĩ Kỳ người ta mang thánh tích khỏi nơi cất giữ để bảo toàn. Thời kỳ này người ta mang thánh tích cất giấu ở nhiều địa phương khác nhau, trong đó có cả thành Wien của nước Áo. Đến năm 1771 thánh tích được đưa về cho các nữ tu ở Buda bảo quản. Từ năm 1900 đến năm 1944 người ta đưa về cung vua ở Budapest. Năm 1944-1945 để tránh chiến tranh phá hủy người ta đã bảo quản thánh tích trong hang động ngầm. Năm 1950 nhà cầm quyền ra sắc lệnh không trưng bày thánh tích cho công chúng chiêm ngưỡng, đến năm 1988 lệnh cấm đó bị bãi bỏ.

Thánh Istvan ngày nay vẫn được coi là vị vua đầu tiên và vĩ đại nhất trong lịch sử Hungary, người đã đưa nước Hungary hòa nhập vào cộng đồng Công giáo phương Tây.

NGUYỄN VĂN TRUNG