1. Những cử chỉ khác thường
Tại mật tuyển viện, lúc cuộc bầu cử đã ngã ngũ, Đức Hồng y Jorge Mario Bergoglio đã được bầu với 2/3 số phiếu. Những tràng pháo tay vang lên và Đức Hồng y Claudio Hummes, dòng Phanxico người bạn thân thiết của ngài, ngồi bên cạnh ôm hôn ngài và nói: Đừng quên người nghèo nhé. Thực ra cả cuộc đời của Đức Phanxicô đã sống với người nghèo và cho người nghèo vì ngài không chấp nhận sống trong dinh thự Hồng y mà chọn sống trong một ngôi nhà bình dị trong khu lao động nghèo tại Thủ đô Buenos Aires, Argrentina. Chắc ngài cũng có xe hơi ngon lành, nhưng lại thường xuyên đi lại bằng xe bus, là phương tiện di chuyển của người nghèo. Ngài tự phục vụ, kể cả việc nấu nướng và rửa chén bát.
2. Tên của Giáo hoàng : Từ việc nghĩ đến người nghèo, đến việc chọn danh hiệu Giáo hoàng. Ngài nói hai chữ người nghèo làm tôi nghĩ tới thánh Phanxicô Atxidi, nghĩ tới chiến tranh và Phanxicô là người của hòa bình và như thế tên thánh Phanxicô đi vào tâm trí tôi. Đối với tôi, Ngài là người của sự nghèo khó, của hòa bình, ngài yêu mến, nâng niu từng tạo vật. Phanxicô gợi cho chúng ta nhớ tới tinh thần hòa bình, tinh thần khó nghèo. Ôi tôi mong muốn biết bao, một Giáo hội nghèo và vì người nghèo. Đức Phanxicô rất khiêm tốn, Ngài không muốn được gọi là Giáo hoàng, mà chỉ muốn được gọi là Giám mục Roma. Thế là các hồng y cử tri, lại một phen ngỡ ngàng. Giáo hội đã có 265 vị Giáo hoàng, nhưng chưa vị nào lấy danh hiệu là Phanxicô.
3. Phong cách sống của Đức Phanxicô từ cử chỉ, lời nói đến tâm tình. Tất cả đều toát lên vẽ dịu dàng, lòng yêu mến và đồng cảm đặc biệt đối với những người nghèo khổ, bệnh tật, vô gia cư, khuyết tật, và cả tù nhân…Ngài đã không ngần ngại, yêu cầu dừng xe giữa đám đông dân chúng đang hoan hô ngài giữa quảng trường Vatican để bước xuống nói chuyện thân mật và ôm hôn một người đàn ông khuyết tật. Lại nữa một nét độc đáo của ngài; thay vì chọn những giáo dân đạo đức, có uy tín gần gũi với Giáo triều, để cử hành nghi thức rửa chân vào ngày thứ năm tuần thánh trong Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô. Ngài lại chọn các nam nữ tù nhân, kể cả hai nữ tù nhân Hồi giáo và cử hành nghi thức rửa chân ngay tại nhà tù Casaldel Marmo ở ngoại ô thành Rôma. Còn đối với các giám mục và hồng y của Giáo hội Hoàn Vũ thì Ngài hành xử ra sao? Trong khi Giáo triều Rôma với các nghi thức cung đình lâu đời muốn biến Đức Thánh Cha (Giáo Hoàng) thành ông vua của đạo với phẩm phục uy nghi, thì Ngài khiêm tốn xác định mình là Giám mục Rôma, Ngài thích màu áo chùng trắng, không mang áo choàng vai màu đỏ. Thay vì ngồi tiếp kiến các hồng y đến bày tỏ sự tuân phục thì ngài đứng chào đón từng hồng y khiêm tốn hôn nhẫn của Ngài. Khi ra mắt trên bao lơn Đền Thánh Phêrô, Ngài nhắc lại vai trò của mình là Giám mục Roma, người kế vị Thánh Phêrô và là người chủ tọa trong đức ái “hết thẩy các giáo phận trong Giáo hội Hoàn Vũ. Ngài đề cao tính cộng đoàn” trong hàng giám mục và tự xem mình là người anh cả đầy tình huynh đệ, vì đức Kitô mới là trung tâm, là trái tim của Hội Thánh chứ không phải người kế vị Thánh Phêrô.
4. Một lựa chọn đúng đắn: Giáo hội nghèo và vì người nghèo.
Sau thế chiến thứ hai, các quốc gia Âu Châu và một số quốc gia Á Châu đang hì hục xây dựng lại nền kinh tế suy sụp với những đỗ vỡ về văn hóa đạo đức, kinh tế và xã hội, thì giáo hội cũng hoạt động trì trệ cho đến ngày xuất hiện một Gioan XXIII, một Phaolô VI với niềm phấn khởi của Cộng đồng chung Vantican II. Chúng ta chưa kịp phát huy những thành quả của Vantican II cho đúng thì thế giới đã tràn ngập các trào lưu tục hóa các thuyết tương đối, các trào lưu nhân bản chối từ tôn giáo, trong hoàn cảnh đó đức Gioan Phaolô II xuất hiện như một siêu sao, đức Bênêđitô XVI lại vươn cao ngọn đuốc đức tin trong giáo hội, nhưng xem ra cơ chế trong giáo triều vẫn còn rất nặng nề và mang nặng tính cách (cung đình) mãi đến hôm nay lịch sử giáo hội lật sang trang mới với sự có mặt của đức Phanxicô giáo hoàng của người nghèo. Ngài xuất thân từ một đất nước nghèo trong một lục địa nghèo còn đang nóng bỏng, sôi động với những phong trào cải cách xã hội, với những phong trào chống nghèo đối và áp bức, chống tham nhũng và bất công, chắc hẳn đức tin Phanxicô đã từng là chứng nhân sống động, đã chứng kiến tận mắt những nổi khổ đau và oan ức của người nghèo.
5. Cải tổ Giáo triều
Người ta có thể thấy trước việc cải cách giáo triều, khi nhìn qua những hành động đầu tiên của Đức Giáo hoàng Phanxico sau khi được bầu. Tất cả những hành động của ngài trong thời gian vừa qua đều mang ý nghĩa đổi mới. Kể cả việc ngài quyết định không ở trong dinh thự dành cho Giáo hoàng. Sau khi đã chọn một danh hiệu chưa từng có : Phanxicô. Ngài đã áp dụng cho bộ máy điều hành Trung ương của Giáo hội những đổi mới, Ngài đã áp dụng cho bộ máy điều hành Trung ương của Giáo hội và tiếp tục lưu dụng chứ chưa bổ nhiệm một vị trí nào như các Triều đại trước đây, chắc hẳn làm cho các thành viên của Giáo triều không thể không băn khoăn. Một điều rất mới là Ngài đã sử dụng một cơ cấu mà Công đồng Vantican II đã thành lập là Hội đồng Giám mục Thế giới, trước mắt là 12 vị đại diện cho tất cả châu lục làm cố vấn cho Ngài.
Từ cuộc sống khó nghèo, giản dị khiêm tốn và không có một nhu cầu nào cho bản thân, xem chừng Đức Phanxicô đang có một dự án cải tổ Giáo triều một cách triệt để. Công việc ấy quả không dễ dàng. Nhưng với ơn Chúa với nội lực của Người Cha chung, với sự cộng tác của mọi thành phần dân Chúa, chúng ta có quyền tin cuộc cải cách Giáo triều Rôma để đem lại nguồn sinh khí mới cho toàn thể Giáo hội sẽ thành công, để Giáo hội xứng đáng là hiền thê của Đấng đã chết và phục sinh. Bộ mặt của Giáo hội sẽ trở lên tinh tuyền thánh thiện như Chúa muốn. Tôi muốn lấy tiêu đề lá thư mục vụ của Đức cố Tổng giám mục Phaolo Nguyễn Văn Bình đề ngày 5/6/1975 lúc mà Giáo hội Việt nam như đang ở trong cơn hấp hối, để làm tiêu đề cho vài suy nghĩ của mình về Triều đại Đức Thánh Cha Phanxicô : Một trang sử mới đã bắt đầu. Hạnh phúc cho tôi được sống trong những giây phút quan trọng này của Giáo hội. Đức Thánh Cha Phanxicô luôn nói: Xin cầu nguyện cho tôi vậy chúng ta hãy cầu nguyện với Ngài, cho Ngài và cùng với Ngài để đổi mới cách sống niềm tin.