Kiệt tác của họa sĩ phục hưng treo trên lò nướng

Một cụ bà 92 tuổi sống ở thị trấn Compiegre phía bắc nước Pháp hoàn toàn không biết mình đang sở hữu một báu vật suốt nhiều năm. Đó là bức tranh nhỏ, kích thước 26x20cm, đúng bằng bàn tay. Bức tranh mô phỏng cảnh Chúa Giêsu bị đám đông nhạo báng trước khi Ngài bị đưa đi đóng đanh. Bức tranh làm bằng gỗ nên nó bị nhầm là xuất xứ từ Nga. Bà cụ treo bức tranh trên lò nướng từ những năm 1960 và mùa hè năm nay, cụ muốn bán nhà để về ở với con gái. Trước khi bán nhà, cụ dọn dẹp đồ đạc. Lo mình già lẩm cẩm, cụ nhờ một người đấu giá ở địa phương đến giúp. Bà Philomene Woolf- chuyên gia đồ cổ chỉ cần liếc mắt qua bức tranh đã biết ngay là của quý của trường phái cổ điển Ý và ước tính phải có giá tới 300-400 ngàn euro. Nhưng để chắc chắn, bà Wolf khuyên chủ nhà nên đưa bức tranh đi Paris để thẩm định lại. Tại Phòng tranh Turquin, bằng máy quang phổ hồng ngoại, các chuyên gia đã xác định đây là kiệt tác của họa sĩ bậc thày thời Phục Hưng là Florentine Cimabue (1240- 1302). 

Cimabue tên thật là Cenni di Pepo là thày dạy của danh họa Giotto- họa sĩ vĩ đại nhất của thời Phục Hưng. Tác phẩm của Cimabue để lại đến ngày nay vô cùng ít ỏi. Chỉ có 11 bức tranh. Tất cả đều bằng gỗ, không hề có chữ ký của họa sĩ như các tác giả khác. Cimabue là tác giả đã mở ra phương pháp hội họa mới cho nghệ thuật Tây phương. Đó là cách tả chân cả không gian rộng lớn chứ không dừng lại ở một vài nhân vật. Bức tranh Christ Mocked (Đức Giêsu bị chế diễu) vừa tìm thấy là một ví dụ. Đức Giêsu mặc áo tối màu, vây quanh là một đám đông hò reo, chế nhạo. Có người cầm kiếm. Nhiều người khua tay trên đầu, trước mặt Chúa (ảnh trên). Lối vẽ này phá vỡ phong cách vẽ Byzantine đang thịnh hành thời đó. Bức tranh mô tả cả một câu chuyện chứ không chỉ là bức hình chụp lại. 

Bức tranh Christ Mocked là một trong bộ tranh về cuộc đời Chúa Giêsu gồm 8 cảnh. Theo báo Le Figaro thì 2 bức được Cimabue vẽ vào khoảng năm 1280, hiện đang được trưng bày ở bảo tàng nghệ thuật Frick ở New York, Hoa Kỳ và bảo tàng Quốc gia London, Anh. Bức đầu tiên là The Virgin and Chil with Two Angels (Đức Mẹ, Chúa Hài Đồng và Hai Thiên thần). Bức nữa có tên là The Flagellation of Christ (Chúa Giêsu bị đánh đòn). Như vậy, bức Christ Mocked là bức thứ ba, còn 5 bức nữa hiện vẫn chưa thấy tăm tích. 

Ngày 27-10-2019, tại thành phố Senlis, Paris đã diễn ra phiên đấu giá rất lạ kỳ. Bức tranh Christ Mocked của Cimabue được đưa ra đấu giá. Giá khởi điểm được nhà đấu giá Acteon đưa ra là 6 triệu euro. Kết quả vượt xa lên tới 24 triệu euro. Đây là bức tranh thời Phục Hưng đắt nhất cho đến thời điểm này. Người ta cho rằng, hiếm có bức tranh nào của thời Trung Cổ đẹp đến thế được tìm thấy gần đây. 

Danh họa Giotto, học trò của Cimabue, tên thật là Giotto di Bondone (1267-1337). Ông chuyên vẽ bích họa ở nhà thờ Arena Chapel ở Padua. Ông là họa sĩ và cũng là kiến trúc sư. Ông chuyên lấy đề tài trong Kinh thánh để thể hiện ra bằng bút vẽ. Ví dụ bức tranh “Chúa Giêsu vào thành Jerusalem” (ảnh dưới). Cả rừng người náo nức tay cầm cành lá, đuốc sáng hân hoan chào đón Đức Giêsu. Người dùng tù và thổi. Người ôm hôn Chúa. Có người cởi áo choàng trải ra lát đường cho Chúa đi qua. Hay bức tranh “Táng xác Chúa” cũng thế. Trên trời là các Thiên thần thắp đèn chầu. Dưới đất, Đức Mẹ và các Tông đồ cùng nhiều người thân đang vây quanh thi hài Chúa. Họ vừa xót thương vừa kính cẩn thờ lạy. Giotto là danh họa Công giáo. Ông không chỉ vẽ trần nhà thờ Assisi mà vẽ cả tháp chuông nhà thờ Florence. Ông đã mở ra trường phái hội họa mới ở châu Âu, chấm dứt thời kỳ Trung cổ kéo dài cả chục thế kỷ ở khu vực này. Có điều còn nhiều bí ẩn về cuộc đời của ông như ngày sinh, nơi sinh, nơi chôn cất và cả số tác phẩm cũng chưa rõ ràng.