Làng cao hơn cả mây trời

Với độ cao 2.130 m so với mực nước biển, đây là nơi có thể dễ dàng cho du khách cơ hội ngắm những biển mây mà không tốn quá nhiều sức như leo núi. Ảnh: Hà Chi

Từ trung tâm xã Y Tý (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai) nhìn về phía bắc thấy mỏm núi đá Ngài Thầu như nàng tiên đang ngắm nhìn núi rừng miền biên giới Việt - Trung. Tiếng Kinh gọi nàng tiên bằng cái tên mộc mạc là đầu núi đá. Phía sau mái đầu của nàng tiên đá hình thành dải núi như áng tóc bay vờn lên mây trời. Suốt chiều dài hơn chục cây số của áng tóc khổng lồ có những ngôi nhà người Mông như tổ chim cheo leo trên vách đá, hoặc ẩn hiện dưới tán rừng già. Đấy là bản cũng mang tên Ngài Thầu, thể hiện bản lĩnh kiên cường của dân tộc thượng võ. Người đông lên, bản Ngài Thầu được tách đôi, thành Ngài Thầu Hạ và phía trên là Ngài Thầu Thượng. Khi sáp nhập xã Ngài Thầu vào xã A Lù, nhưng hai thôn Ngài Thầu vẫn được lưu tên trong sổ địa danh của huyện Bát Xát. Người ta ca ngợi Ngài Thầu Thượng là nơi có người ở cao nhất nước ta vì ở sân mấy ngôi nhà cuối bản, điện thoại đa năng hệ 3G hoặc 4 G, hiện ra độ cao 2.130 mét. Mấy năm nay mỗi khi nghe đài khí tượng dự báo sắp có băng tuyết thì du khách nườm nượp lên Ngài Thầu Thượng. Những ngày trời nổi gió mùa đông bắc, gió thốc lên đến thác Thiên Sinh, vấp phải dãy núi bên Trung Quốc thì hất ngang lên Ngài Thầu Thượng nên hùng hổ quần đảo khắp dãy đầu núi đá. 
Cũng dăm năm nay người ta ngưỡng mộ Ngài Thầu Thượng đang vươn lên xóa đói giảm nghèo để cao hơn tầm cao địa lý. Từ ngày đường ô tô rồi đường điện lưới chạy theo lên Ngài Thầu Thượng để hợp sức mở đường cho bản Mông thoát đói nghèo. Điện lưới quốc gia quay máy xát mươi phút là có mấy chục cân gạo trắng. Điện lưới gọi đường giao thông cõng ti vi, tủ lạnh, nồi cơm điện và mọi đồ dùng hiện đại lên với Ngài Thầu Thượng. Bóng đèn điện trong căn nhà trình tường đã soi đường cho nhiều học sinh xuống học trường huyện, trường tỉnh và các trường cao đẳng đại học. Nhiều người đã trở thành kỹ sư, bác sĩ… làm việc tại nhiều nơi trong nước nhưng có người trở về xây dựng quê hương ngày thêm giàu đẹp. 
Cũng nhờ đường điện lưới quốc gia giúp sức nên đường sóng vô hình trên trời về soi sáng màn hình ti vi, máy vi tính và điện thoại đa năng để người Ngài Thầu Thượng mở rộng tầm nhìn ra khắp thế giới và biết cách làm ăn mới. Trình độ tiên tiến của thời đại mới và kinh nghiệm chinh phục thiên nhiên của cha ông đã kết thành sức mạnh cho người Ngài Thầu Thượng vững vàng bước trên con đường xây dựng nông thôn mới. Nếu trông chỉ vào mươi héc ta ruộng bậc thang, những mảnh nương đá nhiều hơn đất cùng nương thảo quả để sinh sống thì chỉ là cách nghĩ cách làm luẩn quẩn, sẽ lại bị đói như cha ông ngày xưa. Bây giờ mọi cây trồng vật nuôi đều được đong đo năng lực sinh lời để đưa vào sản xuất. Dù dăm ba năm lại bị băng tuyết quần tơi tả nhưng khi gượng dậy hơn chục héc ta cây thảo quả vẫn đem lại cho bà con hàng tỷ đồng. Xuyên khung là cây dược liệu trồng theo thời vụ, tránh được băng tuyết nên hương thơm vẫn thành những tập tiền trăm triệu đồng. Phát huy truyền thống chọn lọc cây trồng phù hợp với thổ nhưỡng, dăm bảy năm nay, cây hoàng sin cô đã trở thành cây làm giàu, hàng năm loài cây thân thảo này cho Ngài Thầu Thượng chừng 150 tấn củ, giúp bà con cầm chắc trên dưới 1 tỷ đồng. Từ xa xưa, sự chọn lọc sinh học của tự nhiên đã đưa Ngài Thầu trở thành nơi có đàn ngựa quý nhất vùng. Phát huy thế mạnh ấy, 3 năm trước anh Sùng A Dùa và anh Vàng A Tùng, mỗi người đã vay tiền ngân hàng mua 10 con ngựa giống theo chương trình phát triển ngựa thương phẩm của huyện. Đến nay mỗi đàn đã có thêm 5 con và đang trở thành mô hình chăn nuôi có nhiều triển vọng. Ruộng tuy chỉ có 10 héc ta cấy vụ mùa nhưng nhờ giống lúa năng suất cao nên cho thu mỗi vụ chừng 45 tấn. Tuy thóc ruộng chưa đủ ăn nhưng nguồn tiền từ những cây trồng vật nuôi có giá trị kinh tế cao đã thồ gạo ngoài chợ về để dạ dày không lèo xèo kêu đói. Không phải làm mèn mén thế chân bát cơm nên hạt ngô ung dung đảm nhiệm công việc nuôi gia cầm gia súc và là ví tiền trong mỗi gia đình. 
Năm 2014, đoàn kinh tế - quốc phòng 345 đưa máy về mở rộng đường, chở xi măng cát, đá giúp bà con đổ đường bê tông từ tỉnh lộ 156 lên tận mấy ngôi nhà cao nhất bản. Dù uốn lượn ngoằn ngoèo theo sườn đá dốc nhưng con đường hơn 7 km vững vàng êm ả như tình quân dân gắn bó, nên bà con gọi là đường bộ đội. Đường bộ đội nối mạch bê tông vào các ngõ và tận mỗi nhà dân, không còn cảnh đường xá bụi mù lúc khô hay lầy lội khi trời mưa như trước. Theo đường bê tông, khách viễn phương phóng ô tô, xe máy trèo lên Ngài Thầu Thượng vừa hưởng không khí trong lành trên trời cao lồng lộng vừa ngắm nhìn cảnh quan trên miền viễn biên hùng vĩ. Tiềm năng sẵn có cùng cách nghĩ cách làm ăn mới đang mở cho Ngài Thầu Thượng nghề dịch vụ du lịch để làm giàu và khách trong và ngoài nước sẽ được mục sở thị làng cao nhất Việt Nam trên đầu núi đá. Sinh năm 1984 nhưng Thào A Thếnh đã có nhà xây và xây tiếp ngôi nhà hai tầng đón khách du lịch. Trên địa thế cao, ngôi nhà thành đài vọng cảnh nhìn khắp cả núi rừng biên cương bao la. Liền kề với nhà vọng cảnh là hòn đá đồ sộ như thế đứng kiên cường của người Mông trên đỉnh trời. 
Với bản tính khiêm nhường, anh chàng mang mệnh vàng trong biển này khoe với khách: Cả bản có hơn 60 hộ thì một nửa ở nhà xây rồi. Bản mình sắp trở thành bản du lịch cộng đồng và xứng đáng là bản nông thôn mới.