Thắng cảnh lịch sử văn hóa

Đền Thờ Thái sư Cương Quốc công Nguyễn Xí. Ảnh: CTV

Đền thờ Cương Quốc công Nguyễn Xí ở xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An được xây dựng vào năm 1467. Nguyễn Xí (1379-1465) là một trong những vị khai quốc công thần triều Lê, có công lớn trong việc đánh tan quân Minh xâm lược, giải phóng dân tộc ở thế ký XV. Ông phụng sự bốn đời vua: Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông, Lê Thánh Tông. Ghi nhớ công lao to lớn của ông, vua Lê Thánh Tông truy tặng ông tước Thái Sư Cương Quốc công, cho lập đền thờ với sắc chỉ “Quốc Tế, Quốc Tạo” (Nhà nước xây dựng, Nhà nước tế). Gần 6 thế kỷ nay đền tọa lạc trên một khu đất rộng khoảng 1,6 ha, đền thờ ông là một di tích lịch sử và là một công trình kiến trúc nghệ thuật đặc sắc. Nghi môn gồm tam quan và đại đăng. Tam quan có 3 cửa, cửa chính 3 tầng, mái ngói cong vút. Trên tam quan được trang trí hoa văn, phù điêu nổi. Phía sau hạ điện là có nhà bia và gác chuông. Quần thể chính điện, trung điện 3 tấng 12 mái ngói cân xứng, điêu khắc công phu, đa dạng. Trải qua 6 thế kỷ, đền vẫn bảo lưu được kiến trúc thời Lê. Đền đã được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử văn hóa (1990).
Phủ thờ họ Nguyễn Cảnh tọa lạc ở xã Thanh Văn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An đã trên 400 năm, thờ ba vị Quận công: Nguyễn Cảnh Hoan, Nguyễn Cảnh Vạn và Nguyễn Cảnh Yên - những vị tướng giỏi triều Hậu Lê, trong đó có con thứ hai là Nguyễn Cảnh Hoan được phong Thái phó Tấn quốc công. Cổng phủ mới được xây dựng vào năm 1940, là sự giao thoa đặc sắc giữa lối kiến trúc Pháp và kiến trúc cung đình Huế. Lối vào phủ thờ có cửa chính và ba cửa phụ. Ngay cổng phủ thờ có hai vị tướng đứng chầu uy phong. Trong phủ đặt lọng, gươm, đao, giáo, mác. Chính giữa đền thờ đặt bàn thờ bài vị, bình hương. Xung quanh phủ thờ là vườn cây xanh và ao sen. Họ Nguyễn Cảnh ở Nghệ An có 18 quận công, 72 tước hầu, tước bá cùng với các vị văn khoa bảng trước năm 1945 còn lưu giữ đến ngày nay. Riêng Phủ thờ tại đây có hai tước hầu, hai quận công. Năm 2004, Hiệp hội UNESCO Việt Nam công nhận Đền thờ Thái phó Tấn Quốc công Nguyễn Cảnh Hoan và Lễ Hội “Thập niên sự lễ” của dòng họ Nguyễn Cảnh là di sản lịch sử văn hóa.