Vinh quang từ cây Thánh Giá Đức Kitô
Cập nhật lúc 14:42 08/09/2017
LTS: Như tin đã đưa, vào lúc 12 giờ Rôma (tức 17 giờ Việt Nam) ngày 25/8/2017, Phòng Báo chí Tòa Thánh công bố thông tin về việc bổ nhiệm Đức cha Giuse Trần Văn Toản, Giám mục phụ tá giáo phận Long Xuyên, hiệu tòa Acalisso, làm Giám mục phó với quyền kế vị giáo phận này.
Nhân dịp này, Đức cha Giuse Trần Văn Toản đã dành cho báo NCGVN cuộc trò chuyện đầu tiên trong sứ vụ mới này.
 Nghi thức tấn phong Giám mục phụ tá giáo phận Long Xuyên, Đức cha Giuse Trần Văn Toản (5-2014). |
Đức cha Giuse: Trước hết, xin hết lòng cám ơn báo Người Công giáo Việt Nam đã có lời “chúc mừng”; “chúc mừng” vì, với sự bổ nhiệm là Giám mục phó giáo phận Long Xuyên, tôi có nhiều cơ hội kiếm tìm “vinh quang từ cây Thánh giá Đức Kitô”.
Sự việc là, tháng 1/2017, Đức Tổng Giám mục Leopoldo Girelli gửi thư tham khảo một số linh mục Long Xuyên để xin đề cử 3 ứng viên Giám mục phó giáo phận Long Xuyên. Đầu tháng 3, Đức cha Giuse Vũ Duy Thống qua đời. Có tin đồn tôi sẽ là Giám mục giáo phận Phan Thiết. Cũng đã có những vị muốn sắp xếp tôi rời Long Xuyên và tiến cử tôi là Giám mục Phan Thiết hay Thanh Hóa cũng đang trống tòa. Đã có một vị tham gia tiến trình đề cử Giám mục Phan Thiết và Giám mục phó Long Xuyên đã hỏi tôi: “Nếu cho chọn lựa, tôi sẽ chọn là Giám mục phó Long Xuyên hay là Giám mục chánh tòa Phan Thiết?” Tôi trả lời: “Tôi không chọn Long Xuyên. Tôi cũng không chọn Phan Thiết. Tôi chọn sự vâng phục”. Cũng đã có một nhân vật được một tập thể đề cử, đã từ Phan Thiết đến gặp tôi và trao đổi, với ước mong là tôi sẽ không từ chối nếu Tòa Thánh hỏi ý bổ nhiệm tôi là Giám mục Phan Thiết.
Thế rồi vào 10/8, Đức Tổng Giám mục Girelli gọi điện thoại hỏi tôi có chấp nhận sự bổ nhiệm của Đức Giáo hoàng Phanxicô là Giám mục phó với quyền kế vị của giáo phận Long Xuyên không. Tôi đã trả lời là xin vâng phục sự bổ nhiệm của Đức Thánh Cha. Theo chương trình ban đầu, sự bổ nhiệm sẽ được Tòa Thánh công bố vào thứ Bảy ngày 19/8/2017. Nhưng sáng thứ Sáu 18/8, Đức Tổng Girelli gọi điện và báo tin là việc công bố sẽ hoãn lại ngày thứ Sáu 25/8. Cả hai lần, Đức Tổng Girelli đều yêu cầu giữ bí mật Tòa Thánh, không loan tin cho đến khi tòa thánh công bố. Nhưng tin này đã được nhiều người biết, và trước khi được công bố, tôi đã nhận được những lời chúc mừng qua tin nhắn, qua điện thoại, qua email.
Chiều hôm qua, thứ Tư 30/8, đoàn Ban Dân vận Trung ương đến Tòa Giám mục Long Xuyên để chào thăm các Giám mục, và chúc mừng tôi được bổ nhiệm là Giám mục phó Long Xuyên. Trong dịp này, tôi đã bày tỏ niềm vui khi được tiếp tục phục vụ giáo phận Long Xuyên. Tôi vui, thứ nhất là vì chính tại Long Xuyên này mà tôi đã lớn lên, khám phá ra ơn gọi, được đào tạo trong các chủng viện Long Xuyên, được chịu chức linh mục tại nhà thờ Chánh tòa Long Xuyên, được Đức Giám mục Long Xuyên tạo điều kiện cho đi du học, được làm việc, rồi được chịu chức Giám mục, và đã phục vụ trên 3 năm trong vai trò Giám mục phụ tá. Tôi yêu giáo phận Long Xuyên. Tôi vui, thứ hai là vì được sống và hoạt động với những con người dung dị, chân tình, và hài hòa của nền văn hóa miệt vườn. Tôi yêu con người miền Tây Nam Bộ. Tôi vui, thứ ba là vì con người đang là trọng tâm của các mối tương quan. Thật vậy, vì người dân quê nghèo và chịu nhiều thiệt thòi trong đời sống xã hội, nên các tôn giáo và các tổ chức xã hội dễ dàng và sẵn sàng cộng tác với nhau để phục vụ người nghèo. Tôi yêu những người nghèo.
Theo gương thánh Giuse, bổn mạng của tôi, tôi xin được là người nô bộc trong gia đình giáo phận Long Xuyên. Tôi đã đón nhận tin này với sự vui mừng, an tâm, và hy vọng. Vì, “Không phải các con đã chọn Thày, nhưng chính Thày đã chọn các con và đã cắt đặt để các con đi và mang lại hoa trái…”
P/V: Với khẩu hiệu “Vinh dự của tôi là Thập giá Đức Kitô”, xin Đức cha chia sẻ về khẩu hiệu mà Đức cha đã chọn.
Đức cha Giuse: Khẩu hiệu Giám mục của tôi là “Vinh dự của tôi là Thập giá Đức Kitô - Mea Gloria est crux Christi”. Tôi chọn khẩu hiệu này để tiếp nối khẩu hiệu linh mục của tôi: “Vâng Lời cho đến chết”.
Tháng 7 vừa qua, tôi và các linh mục Long Xuyên trong năm thứ V của đời linh mục thực hiện cuộc thường huấn tu đức bằng cuộc tĩnh tâm tại đan viện Châu Sơn, Nho Quan, Ninh Bình. Ở đây, tôi được tặng một Thánh giá do Đức Tổng Giuse Ngô Quang Kiệt vẽ kiểu. Ảnh Chúa chịu đóng đinh trên kiểu Thánh giá này là một khoảng trống. Tôi tìm ý nghĩa cho khẩu hiệu Giám mục của tôi. Vinh dự của tôi là trở nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô trên Thánh giá. Đồng hình đồng dạng một cách cụ thể là để mình lọt vào khoảng trống của cây Thánh giá. Muốn lọt vào khoảng trống này, tôi phải gọt dũa cắt mài những gì là dư thừa nơi chính mình, đồng thời cũng phải bù đắp thêm những gì là khiếm khuyết, cho phù hợp với khuôn mẫu Đức Kitô, Đấng đã hoàn thành nhiệm vụ của mình trên cây Thập giá để được Phục sinh. Vì trên kiểu Thánh giá này không có chữ INRI - Giêsu Nazareth - Vua Dân Do thái, nên chính tôi phải khắc ghi lên đó “Giuse Toản - Giám mục”. Tôi vẫn đeo Thánh giá này như nhắc nhớ về sự tự hủy của Đức Kitô như khuôn mẫu cho đời Giám mục của tôi.
Nay là Giám mục phó Long Xuyên, tôi sống khẩu hiệu của tôi liên kết với khẩu hiệu của 3 Giám mục tiên khởi giáo phận và là tiền nhiệm của tôi.
Trước hết, liên kết với khẩu hiệu “Chúa Kitô trong anh chị em - Christus in Vobis” của Đức cha Micae Nguyễn Khắc Ngữ, tôi sẽ vác Thánh giá đến gặp các anh chị em tôi có Chúa Kitô cũng đang vác Thánh giá trong cuộc đời của họ. Chúng ta cùng vác Thánh giá trong cuộc lữ hành trần thế này.
Thứ đến, liên kết với khẩu hiệu “Giới răn mới - Mandatum Novum” của Đức cha Gioan Baotixita, tôi sống giới luật yêu thương với sự hy sinh và tinh thần trách nhiệm như Đức Kitô. Ngài đã biểu lộ tình yêu cao độ nhất trên Thánh giá, vì, “Không tình yêu nào lớn hơn tình yêu của người dám hy sinh tính mạng vì người mình yêu”. Chúng ta hãy yêu thương và hy sinh cho nhau.
Cuối cùng, liên kết với khẩu hiệu “Xin cho chúng nên một - Ut Sint Unum” của Đức cha Giuse Trần Xuân Tiếu, tôi sẽ sống hiệp thông với Thiên Chúa như thanh gỗ thẳng từ đất hướng lên trời và sống hiệp thông với tha nhân như thanh gỗ ngang. Hiệp thông với Thiên Chúa và hiệp thông với tha nhân làm nên cây Thánh giá. Chúng ta hãy hiệp thông với nhau bằng tình yêu tự hiến trên Thánh giá.
Một hình ảnh đẹp gây ấn tượng cho khách tham quan thành phố Long Xuyên là nhà thờ Chánh tòa, là nhà thờ mẹ của các nhà thờ trong giáo phận, và là nhà thờ của Đức Giám mục giáo phận. Nhà thờ Chánh tòa Long Xuyên được xây dựng theo hình Thánh giá, tượng trưng cho nền tảng của giáo phận phải được xây dựng trên cây Thánh giá của Đức Kitô. Những bức tường bao quanh nhà thờ được phối trí bởi những miếng kiến tạo nên những dẫy 14 cây Thánh giá, tượng trưng cho 14 chặng đàng Thánh giá, với ý nghĩa là giáo phận được bảo vệ nhờ mầu nhiệm Thánh giá của Đức Kitô. Tháp nhà thờ là đôi bàn tay nâng cao cây Thánh giá, uy nghi vút cao giữa thành phố Long Xuyên, như sứ vụ của giáo phận là giới thiệu cho mọi người một vị Thiên Chúa tình yêu. Tiền đình nhà thờ là tượng Đức Mẹ bổn mạng nhà thờ Chánh tòa, đang nắm chặt cây Thánh giá có Chúa Kitô chịu đóng đinh, như đang muốn mời gọi con người chấp nhận tình yêu cứu độ của Thiên Chúa.
Thánh giá biểu tượng của tình yêu. Tình yêu Thánh giá đòi hy sinh và tinh thần trách nhiệm. Trách nhiệm càng cao, càng đòi nhiều tình yêu và hy sinh. Thánh giá với tình yêu - hy sinh - và trách nhiệm là lý tưởng sống của đời sống và tác vụ Giám mục của tôi tiếp nối ba (03) vị Giám mục tiền nhiệm tại Long Xuyên.
P/V: Đức cha đã từng theo học tại Đại học “De La Salle” và đậu bằng Tiến sĩ Giáo dục. Đức cha sẽ làm gì để cải có thể canh tân nền giáo dục của đất nước nói chung và trong Giáo hội Việt Nam cách riêng?
Đức cha Giuse: Về lãnh vực giáo dục tại Việt Nam hiện nay, đây là một vấn đề lớn mang tầm vóc quốc gia và là vấn đề lâu dài “trăm năm trồng người”. Và, theo truyền thống của giáo phận từ Đức Giám mục tiên Khởi Micae Nguyễn Khắc Ngữ, sinh hoạt tôn giáo của Giáo hội tại Long Xuyên luôn gắn liền với sự nghiêp giáo dục, cụ thể là mở các trường tiểu học bên cạnh các nhà thờ nhà xứ, và rải rác trong toàn giáo phận đã có trên 10 trường trung học của giáo phận. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại của bài phỏng vấn này, tôi chỉ xin được đưa ra những ý kiến giới hạn từ những thao thức về hiện tình giáo dục ngày nay.
1. Tôi rất đợi chờ sự nghiệp giáo dục của Nước Nhà được xã hội hóa triệt để, nhanh chóng và sâu rộng. Giáo hội Công giáo Long Xuyên, và tôi tin là cả các tôn giáo bạn, rất ước mong được góp phần tích cực vào sự nghiệp giáo dục. Với ước mong này, giáo phận phải chuẩn bị, đặc biệt là chuẩn bị nhân sự, để có thể tham gia tích cực vào sự nghiệp giáo dục, hy vọng là trong tương lai gần.
2. Giáo phận Long Xuyên cổ vũ và khích lệ các linh mục tu sĩ, và giáo dân, tích cực tham gia vào sự nghiệp giáo dục trong hoàn cảnh của mình. Cụ thể là, mở các trường, các lớp mầm non, các lớp hướng nghiệp, các lưu xá cho học sinh, sinh viên nghèo vùng sâu vùng xa, các quỹ học bổng, các phần thưởng khuyến học, các lớp bồi dưỡng kiến thức dịp hè…
3. Giáo phận Long Xuyên có sinh hoạt dành cho thanh thiếu niên, như sinh hoạt giáo lý theo lứa tuổi, sinh hoạt phong trào Thiếu nhi Thánh Thể… Trong bối cảnh hiện nay, ngoài mục đích giáo dục đức tin, các sinh hoạt thiếu nhi trong giáo phận cần quan tâm đến việc giáo dục các đức tính nhân bản và các đức tính xã hội. Sinh hoạt giáo dục nhân bản phải được coi là nền tảng cho việc giáo dục con người toàn diện. Đây là cách giáo phận Long Xuyên lấp vào những mảng trống của tổ chức giáo dục hiện nay.
P/V: Xin Đức cha cho biết sơ qua về hiện tình của giáo phận Long Xuyên?
Đức cha Giuse: Trong bài giáo phận Long Xuyên trên trang mạng của giáo phận, chúng tôi đã trình bày về hiện tình của giáo phận. Ở đây, tôi xin mời độc giả báo Người Công giáo Việt Nam cùng chia sẻ với chúng tôi; chúng ta mong ước những hình ảnh đẹp cho giáo phận Long Xuyên
1. Tọa lạc trên phần đất của miền đồng bằng sông Cửu Long, ước mong Hội Thánh Long Xuyên như một dòng sông trao tặng chính mình trên con đường đổ vào biển khơi của Tình Yêu Thiên Chúa.
2. Hiện diện trong một vùng chằng chịt sông ngòi và kênh rạch, ước mong Hội Thánh Long Xuyên như một cây cầu nối kết mọi người, mời gọi mọi người bước vào gia đình Thiên Chúa “là con một Cha, là anh chị em một nhà”.
3. Sống trong khoảng không gian bao la bát ngát với những cánh đồng lúa phì nhiêu của miền Tây Nam Bộ, ước mong Hội Thánh Long Xuyên như một nồi cơm gia đình, là dấu chỉ cho bữa tiệc Thánh Thể, nhằm chia sẻ cho mọi người không trừ ai, để “Họ được sống và được sống dồi dào”.
4. Là một phần làm nên lịch sử của dân tộc Việt Nam, đã có phần đóng góp tích cực cho quê hương, nhưng không phải không có những thái độ tiêu cực đối với đất nước, ước mong Hội Thánh Long Xuyên như một bí tích hòa giải, để cảm nghiệm được sự tha thứ từ Thiên Chúa và từ đồng bào, và nhờ đó, sẵn sàng tha thứ cho mọi người.
5. Và trong dòng chảy cuộc sống trên cõi đời này, ước mong Hội Thánh Long Xuyên như một đoàn lữ hành trên trần gian, được đồng hành với đồng bào và nhân loại, để cùng cộng tác xây dựng xã hội trần thế theo mô hình “trời mới đất mới, nơi công lý ngự trị”.
P/V: Giữa một nơi mà người dân hầu hết là tín đồ Phật giáo, số lượng tín hữu Công giáo chỉ có 1/20, Đức cha có trở ngại gì trong việc rao giảng Tin Mừng của Đức Kitô?
Đức cha Giuse: Theo số liệu, hiện tình về giáo phận Long Xuyên, có 298 linh mục, trên 230.000 giáo dân trong tổng số trên 4.200.000 dân cư. Như vậy, mỗi linh mục chăm sóc mục vụ cho trên dưới 700 giáo dân, nhưng còn phải rao giảng Tin Mừng cho trên 14.000 lương dân. Chính vì thế, giáo phận cần gây ý thức về sứ vụ loan báo Tin Mừng cho toàn thể dân Thiên Chúa và tận dụng mọi cơ hội để rao giảng Tin Mừng, đặc biệt bằng đời sống chứng nhân của người Kitô hữu.
Giáo phận Long Xuyên đang có chương trình 5 năm (2015-2020) rao giảng Tin Mừng để kỷ niệm 60 năm thành lập giáo phận (1960-2020). Trong chương trình này, giáo phận thực hiện phương pháp đối thoại 5 bước để loan báo Tin Mừng của Liên hiệp các Hội đồng Giám mục Á châu (FABC). Bước I: thay đổi não trạng và thái độ. Bước II: Đối thoại bằng hiện diện. Bước III: Đối thoại bằng hành động. Bước IV: Đối thoại bằng diễn giảng. Bước V: Đối thoại bằng cảm nghiệm tâm linh.
Chúng tôi đặc biệt nhấn mạnh cho toàn giáo phận bước I, bước II, và bước III. Bước I, chúng tôi trở nên ý thức rằng, Chúa Thánh Thần cũng hoạt động nơi tập thể và cá nhân của các tôn giáo bạn. Bước II: Chúng tôi chung sống, chia sẻ và liên đới với các anh em tôn giáo bạn. Đó là những cuộc gặp gỡ nhau khi thăm hỏi nhau tại gia đình những lúc vui, lúc buồn, khi gặp may mắn hay khi gặp hoạn nạn. Bước III: cùng cộng tác để phục vụ con người, cùng phát triển điều kiện sống của người dân, như cùng làm cầu đường, sửa chữa trường học, cất nhà tình thương…
Trong cuộc họp mặt của các tôn giáo để trao đổi về công tác xã hội trong địa bàn tỉnh An Giang. Các tôn giáo đã báo cáo về công tác xã hội đã thực hiện trong năm 2016. Theo thông kê, Giáo hội Công giáo tại Long Xuyên cũng đã góp phần đáng kể vào công trình chung, bên cạnh các tôn giáo địa phương như Phật giáo Hòa hảo, Phật giáo…
Trong mối tương quan hài hòa như thế, chúng tôi không cảm thấy những trở ngại lớn trong việc rao giảng Tin Mừng. Trái lại, chúng tôi có cơ hội sống hình ảnh “muối, men, ánh sáng” trong xã hội để thi hành sứ vụ rao giảng Tin Mừng.
Báo Người Công giáo Việt Nam xin kính cảm ơn Đức cha đã ưu ái dành cho cuộc phỏng vấn này. Kính chúc Đức cha được đầy hồng ân của Chúa để chu toàn sứ mệnh mới này.
Xin cám ơn báo Người Công giáo Việt Nam đã cho tôi cơ hội để tâm sự.
Xin Chúa Thánh Thần luôn hướng dẫn chúng ta.
MINH PHƯƠNG (thực hiện)
Thông tin khác:
Cha đẻ của internet là linh mục dòng Tên (05/09/2017)
Hồng ân Chúa thật lớn lao (05/09/2017)
Thánh Thomas More (31/08/2017)
Một đời tận hiến cho Thánh nhạc (29/08/2017)
“Vì Chúa đã bảo tôi” (29/08/2017)
Ông cố mê việc nhà đạo (29/08/2017)
Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam
Số giấy phép: 183/GP-TTĐT cấp ngày 31/05/2017. Trưởng ban biên tập: Vũ Thành Nam
Địa chỉ ban biên tập: 59 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội.
Điện thoại: (04) 39363013 - Email: mariadohoa@gmail.com