Hạt gạo đại đoàn kết

Đoàn xe điện chở gạo cứu đói giúp đồng bào bị lũ ở Hà Đông, năm 1945. Ảnh: TL

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, chính quyền đã về tay nhân dân. Trong kho ngân khố quốc gia chỉ còn 1,2 triệu đồng bạc Đông Dương rách nát chờ thiêu hủy. Nạn đói vẫn xảy ra ở nhiều nơi. Chính phủ phát động diệt 3 thứ giặc: giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm. “Tuần lễ vàng” đã thu được thành tích kỳ diệu, quy ra tiền được đến 7 triệu đồng.

Cùng với việc phát động sản xuất tăng gia để vượt qua nạn đói, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người làm gương thực hiện tiết kiệm lấy gạo cứu đói. Người đã nói: “Khi chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ chúng ta không khỏi động lòng, vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước và tôi xin thực hành trước cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng 3 bữa, đem gạo đó để cứu người nghèo”. Ý kiến đầy tính nhân đạo, chất nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh được toàn dân hưởng ứng, được đăng trên Báo Cứu Quốc của Tổng bộ Việt Minh ngày 28/9/1945.

Hằng ngày, bà con thủ đô Hà Nội ai nấy cũng xúc động khi thấy một bậc bô lão, quần trắng áo dài, đầu đội nón dứa, chân đi guốc gỗ, tay kéo chiếc xe bò đi quyên góp gạo tiết kiệm cứu đói của nhân dân.

Đó là cụ Ngồ Tử Hạ - một người Công giáo, trong 300 nhà tư sản giàu có ở Đông Dương, có nhiều của cải ủng hộ cách mạng. Hằng ngày, cụ Hạ cùng chiếc xe bò xuất phát từ Nhà hát Lớn qua phố Tràng Tiền, gần hết đường quanh hồ Hoàn Kiếm đã đầy 1 xe đủ các loại gạo do nhân dân quyên góp. 

Trước việc làm nhân nghĩa của nhân dân và nhà tư sản, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ vào chiếc xe chở đầy gạo và nói: “Đây là những hạt gạo “đại đoàn kết”, nước ta có nhiều loại gạo ngon, nhưng bây giờ đây là thứ gạo ngon nhất, thơm nhất, được tạo dựng, từ những tấm lòng thơm thảo của đồng bào, “một miếng khi đói bằng một gói khi no”.

Từ kết quả của phong trào tăng gia sản xuất, của những hạt gạo tiết kiệm theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ kết quả kỳ diệu của “Tuần lễ vàng” do Chính phủ lâm thời phát động, nạn đói đã bị đẩy lùi, những khó khăn của nền tài chính quốc gia bước đầu được tháo gỡ, tạo niềm phấn khởi, động viên nhân dân “Nam tiến” diệt lũ giặc ngoại xâm ở phương Nam xa xôi...