Công viên rừng

Một khu rừng già của Bát Xát

Từ thành phố Lào Cai theo Tỉnh lộ 156 đi chừng 30 cây số, lên đến dốc chín quai thuộc Bản Xèo là vào giữa thảm rừng già treo trên vách đá. Trong nắng sớm đầu xuân, những giọt sương đọng trên chồi non như vô vàn viên ngọc bích long lanh. Hơn 52.000 ha rừng Bát Xát là nơi quần cư của hơn 200 loài thực vật, nhưng nhiều nhất vẫn là cây thân gỗ. Có những loài gỗ nằm trong sách đỏ được bảo vệ nghiêm ngặt như sến, đinh, thông nàng và cả quần thể thiết sam chừng 100 cây, đường kính gần 1 mét trở lên, là loài thông chỉ có ở Lào Cai. Lạ lùng thay, những loài cây quý hiếm này chỉ sống ở núi đá trên lưng chừng trời lạnh giá.
Vào rừng Bát Xát là du khách vào công viên hoa “trời trồng” với hàng nghìn loài đua nở quanh năm. Thay mặt rừng đón xuân là đào phai, đào rừng thắm đỏ. Đâu chỉ có đóng đồ gỗ, cây re gừng, dổi tía, lát xoan… hoa nhỏ xíu nhưng lại là kho mật dồi dào của vô vàn đàn ong. Sống trên núi cao mây phủ, vào mùa hoa nở, đỗ quyên khoe vẻ đẹp đủ màu. Hoàng trà, bạch trà, hồng trà cứ vào đông giá buốt mới nở hoa, khoe màu giữa tuyết trắng. Dù chỉ sống nhờ trên cây gỗ hoặc bám vào kẽ đá, các loài phong lan lại là loài hoa quý phái. Giữa tiết tiểu hàn giá buốt, lan chi kê khoe màu trắng tinh khiết rồi chuyển dần sang màu tím huế lên mép cánh hoa. Tiếp đến là địa lan màu vàng chanh thanh nhã đón Tết Nguyên đán. Thay nhau nở suốt mùa xuân là lan cánh nhạn, hài gấm, giáng hương, bạch hỏa hoàng… thứ cuốn hút khách bằng màu sắc rực rỡ, thứ tỏa mùi hương dìu dịu giúp du khách thảnh thơi. Giữa tiết hạ chí, kiều lan vàng xòe nhụy như pháo hoa, kết thúc mùa loài hoa phong lan nở.
 

Những ngôi nhà của bản Ngải Thầu Thượng nằm trên đội cao 2.130 mét, cao nhất Việt Nam

Khách đến với rừng Bát Xát còn là đến thăm công viên chim với hơn 300 loài. Từ sáng sớm, du khách đã được nghe bản hợp xướng rừng bởi tiếng của loài lông vũ. Dưới vùng thấp, cò bay trắng cánh đồng bắt sâu bọ, rồi ào lên không trung bằng vũ điệu trắng trời. Đi dưới tán rừng, du khách sẽ được nghe tiếng hót của khiếu, họa mi, sáo đen, chào mào. Các loài chim gõ kiến mỏ vàng, giẻ cùi, trèo cây… thường sống ở núi cao 1.500 mét trở lên cũng chọn rừng Bát Xát làm nơi định cư. Nhiều loài chim quý hiếm như công, phượng hoàng đất, gà lôi, vẹt xanh… từ ngày rừng được hồi sinh, lại tìm về rừng Bát Xát làm tổ. Phần vì khí hậu phù hợp, lại là nơi thức ăn dồi dào nên mùa đông đến, nhiều loài chim từ phương Bắc bay về rừng Bát Xát tạm trú.
Trước đây, rừng Bát Xát là “chuồng thú rừng” không có hàng rào, chẳng có cửa đóng, then cài. Do nạn săn bắt bừa bãi, nạn tự do phá rừng làm nương nên “chuồng thú rừng” bị thu hẹp, thú lớn, thú nhỏ bỏ rừng Bát Xát tìm nơi khác để sinh tồn. Từ ngày tán rừng được hồi sinh, thú rừng dần dần hồi cư, những đêm xuân, du khách nghỉ đêm ở mấy bản vùng thấp vẫn được nghe tiếng hoẵng kêu toang toác gọi bạn tình...
Rừng quanh năm xanh tươi trở thành kho trữ nước khổng lồ. Nước mưa thấm vào lòng đất rồi nhả dần thành những mạch nhỏ, thành khe, thành suối để Bát Xát có tới 8 dòng suối lớn. Qua thành phố Lào Cai, du khách được bước chân trên cầu vòm bê tông soi bóng xuống dòng Ngòi San là con suối đầu tiên của Bát Xát. Trên đầu bắc là suối Lũng Pô, nơi sông Hồng bắt đầu chảy vào nước ta và làm đường biên giới Việt - Trung. Lớn nhất vẫn là Ngòi Phát vì nơi cấp nước rộng gần 400 km2. Mỗi năm các dòng than trắng Bát Xát đang tạo nên hàng trăm mê ga oát điện, là sự hiện diện của công nghiệp hóa để làm nên những mùa xuân của thời đại mới. Từ độ cao trung bình 2.600 m của dãy bắc Hoàng Liên Sơn, những dòng suối vẽ ra vô vàn con thác, hòa thành bản nhạc nước mời du khách tới chiêm ngưỡng. Đẹp nhất vẫn là thác Pờ Hồ Thượng, xã Trung Lèng Hồ, dội từ trên cao gần năm chục mét rồi dàn thành một vùng nước xanh phẳng lặng. 
 

Một ngày tuyết rơi ở vùng cao Bát Xát

Rừng dày, núi cao đã tạo nên khí trời “hè mát hơn thu”. Nếu là ngày hè, dừng chân trên đỉnh dốc Cổng Trời, những làn gió rừng nhè nhẹ quạt ra dịu mát. Khắp sườn núi phía Bắc dãy Hoàng Liên này, quanh năm nằm ngủ đêm cũng như ngày đều phải đắp chăn giữ ấm. Để quên đi cái nắng hè vã mồ hôi ở miền xuôi, xin mời du khách lên bản Ngải Thầu Thượng, xã A Lù, là bản cao nhất Việt Nam vì nằm trên chỉ giới 2.100 m so với mặt biển. Mùa đông đến, vùng cao Bát Xát có băng tuyết, có khi chỉ ghé thăm vài ba ngày nhưng có năm kéo dài hơn nửa tháng. 
Sau khi thỏa thích du lịch núi rừng Bát Xát, xin mời du khách vào các chợ Mường Hum, Y Tý, Trịnh Tường mua nấm hương, mộc nhĩ, măng khô… để người thân và bạn bè ở nhà sẽ được thưởng thức hương vị của công viên rừng Bát Xát.