Loài hoa chúa xuân trong thi tứ, gốm sứ

 

Lưu Bị lấy tay chỏ lên trời, thề cùng Quan Công và Chương Phi “Chúng tôi không cần sinh cùng ngày, cùng tháng, cùng năm, chỉ muốn chết cùng năm, cùng ngày, cùng tháng”, đồ án vẽ trên sứ cổ Vạn Ninh.

Hoa đào trong thi phú/ thơ văn, sức sao liệt kê hết được! Lấy cảm hứng từ một tuyệt phẩm trong tứ đại danh tác- bốn pho tiểu thuyết sáng giá muôn đời của Trung Hoa, gồm: Tam quốc diễn nghĩa, Hồng lâu mộng, Tây du ký và Thủy hử.

“Yến vườn đào, anh hùng kết nghĩa”, trong Tam quốc diễn nghĩa, ngay hồi một và cũng là tít tên hồi, La Quán Trung (tác giả) đã lấy khung cảnh, địa danh vườn đào để ba anh em Lưu- Quan- Chương tụ nghĩa, thề thốt”:  

“- Chúng tôi là Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi, dẫu rằng khác họ, song đã kết làm anh em, thì phải cùng lòng hợp sức, cứu khốn phù nguy, trên báo đền nợ nước, dưới yên định nạn dân. Chúng tôi không cần sinh cùng ngày, cùng tháng, cùng năm, chỉ muốn chết cùng năm, cùng ngày, cùng tháng. Hoàng thiên hậu thổ, soi xét lòng này. Nếu ai bội nghĩa quên ơn thì trời người cùng giết”.Thề xong, tôn Huyền Đức làm anh cả, Quan Vũ thứ hai, Trương Phi em út. Mổ trâu đặt tiệc, tụ họp dũng sĩ trong làng được ba trăm người, cũng đến vườn đào uống một bữa thật say- trước khi làm việc nghĩa, diệt giặc khăn vàng và đã thắng ngay ở trận đầu (tướng Khăn vàng Đặng Mậu bị diệt).

Đời sau có thơ khen rằng:
 

Anh hùng xuất hiện buổi sơ đầu
Người thử siêu đao kẻ thử mâu.
Mới bước chân ra uy đã dữ
Tiếng tăm lừng lẫy cuộc ganh nhau.
 

… Buổi ban sơ, Lưu Bị chỉ là tên “diệt chiếu đóng giày”- tay trắng lập nghiệp, sau có được quận Từ Châu, một trong tám châu quận lớn thời Đông Hán, khiến Tào Tháo phải ghanh tị, thốt ra nhiều điều độc địa… Ấy vậy, trong chốc lát “Sừng sững cơ đồ bỗng tay không”, Từ Châu đã rơi vào tay Lữ Bố, chỉ vì em ba Trương Phi uống rượu say dẫn đến mất thành, thậm chí gia quyến của Lưu Bị trong đó có cả vợ con bị vây hãm trong thành, nhưng Lưu Bị đã không hề trách mắng Trương Phi đến một câu. Lưu bị thủy chung với lời thề Vườn đào “Có họa cùng chịu” nên sau này Phi mới nhiều lần “Vào sinh ra tử” trong mối quan hệ ba anh em Lưu- Quan – Chương. Đó không phải đồng tông đồng tộc mà là đồng đức đồng tính mới có được sự bao dung, cảm thông lớn lao như thế (Mao Tôn Cương, T46, Luận bàn Tam quốc- NXB Văn học 1996). 
…

Cảm kích trước trước những nghĩa cử cao đẹp mà họ dành cho nhau khởi từ vườn đào, nhiều chính trị gia, tiểu thuyết gia đã khái quát bằng câu:Mối quan hệ ấy thật đẹp: Trọng nghĩa trọng tình.
 

“Một lạy này, gió xuân ấm áp gặp tri âm
Hoa đào hé nở sáng tế đàn
Một lạy này, cứu nước an dân lòng khẳng khái
Dựng xây nghiệp lớn tỏ tài trai
Một lạy này, trung nghĩa một lòng
Bên nhau hoạn nạn không xa rời
Một lạy này, sống chết không rời
Trăng sao trời đất chứng lòng”.
 

("Giá Nhất Bái", bài hát trong đoạn "Kết nghĩa vườn đào" của phim Tam Quốc do giọng ca hào hùng Lưu Hoan thể hiện)

 Không chỉ dừng trong thi phú, nhiều lò gốm sứ nổi tiếng của Trung Hoa đã khắc họa, tô vẽ tích Kết nghĩa vườn đào (kể cả lò gốm cổ Bát Tràng men rạn nước ta) để ngợi ca tấm lòng trung trinh, trọng nghĩa, vẹn tình Lưu- Quan- Chương; điển hình hơn cả là lò Vạn Ninh do người Hoa làm ở Móng Cái ở đầu thế kỷ trước là một điển hình.