Cha con danh tướng đời Hậu Trần

Đền thờ Nguyễn Cảnh Chân. Ảnh: Văn Chất

Nguyễn Cảnh Chân (1355 - 1409) danh tướng đời Hậu Trần chống quân Minh xâm lược. Ông người làng Ngọc Sơn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Năm 1400, Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần lập ra nhà Hồ. Không lâu sau, Hồ Quý Ly lên làm thái thượng hoàng nhường ngôi cho con là Hồ Hán Thương. Năm 1402, để củng cố phía Nam, Hồ Quý Ly cho lập ra 4 châu mới chiếm của Chiêm Thành: Thăng, Hoa, Tư, Nghĩa và đặt lộ Thăng Hoa để thống nhất cả bốn châu, cử Nguyễn Cảnh Chân làm An phủ sứ lộ Thăng Hoa. Theo sử sách, hai họ nhà Nguyễn và Đặng thân nhau từ trước, từ đó Nguyễn Cảnh Chân và Đặng Tất (danh tướng đời Hậu Trần) ngày càng thân thiết và có uy tín lớn trong vùng. Cuối năm 1406, nhà Minh đem quận xâm lược nước ta. Cha con Hồ Quý Ly bị bắt sang Trung Quốc. Đội quân Hậu Trần vùng lên bảo vệ đất nước. Nguyễn Cảnh Chân được phong làm Đồng Tri khu mật, đóng vai trò tham mưu cho vua Giản Định Đế, Đặng Tất được phong làm Quốc công đánh trận vòng ngoài. Ngày 30/12/1408, quân Hậu Trần đánh thắng quân Minh, giết chết thượng thư bộ binh Lưu Tuấn, đô đốc Lữ Nghị, tham chính ty bố Giao Chỉ là Lưu Dục, Liễu Tông chỉ huy 10 vạn quân Minh. Về sau do sự mất đoàn kết nội bộ, Nguyễn Cảnh Chân và Đặng Tất bị những kẻ nịnh thần sát hại.
Nguyễn Cảnh Dị (1377 – 1414) con trai của tướng Nguyễn Cảnh Chân, cũng là một trong những danh tướng của nhà Hậu Trần, noi gương cha kết bạn cùng Đặng Dung con Đặng Tất chống giặc Minh, tôn Trần Quý Khoáng lên làm vua chống quân Minh. Trước cảnh tương quan lực lượng giữa quân Hậu Trần và địch là rất chênh lệch, Nguyễn Cảnh Dị cùng Đặng Dung, Nguyễn Súy đã nhiều lần đánh cho quân Minh nhiều phen lao đao. Về sau, lực lượng nhà Hậu Trần không chống nổi quân Minh dưới quyền chỉ huy của Trương Phụ và Mộc Thạnh. Thái Bảo… Nguyễn Cảnh Dị cùng vua Trùng Quang Đế, Đồng bình chương sự Đặng Dung, Thái phó Nguyễn Súy đều bị bắt. Theo Đại Việt sử ký toàn thư khi bị giặc bắt Nguyễn Cảnh Dị hét lời mắng vào mặt Trương Phụ. Tên này tức giận đã cho mổ bụng, moi gan ông để ăn.