Thánh Giuse Nguyễn Đình Nghi

Lúc nhỏ, Ngài tên là Kim, ở trong gia đình làm nghề buôn bán nhỏ. Khi cha ngài qua đời, gia cảnh làm ăn sa sút, ngài xin đi ở với cha già Liêm đang coi sóc xứ Kẻ Vồi. Ngài chịu khó học tập nên khi học xong tiểu chủng viện lại về giúp cha xứ Kẻ Vồi. Thấy ngài có ơn kêu gọi nên cha xứ lại gửi ngài đi học thần học. Năm 1801, ngài được truyền chức linh mục lúc 30 tuổi.

Được bề trên cử coi sóc xứ Sơn Miêng một năm rồi về giúp xứ Kẻ Bạc, sau đó lại về giúp cha Phaolô Khoan xứ Phúc Nhạc. Một thời gian sau, ngài được bổ nhiệm là chính xứ Đa Phạm (Thanh Hóa). Coi sóc ở đây đúng 10 năm, ngài lại được cử về Kẻ Báng (Xuân Bảng ngày nay). Ngài có tiếng là chịu khó làm mục vụ, bất cứ ai có nhu cầu xưng tội là được đáp ứng ngay. Ngài cũng hay giúp quan trong các vụ án phức tạp và được khen là sáng suốt, công minh. Ngài giúp nhiều người khô khan ăn năn, thống hối. Ngài thường xuyên ăn chay hãm mình đền tội xin được phúc tử đạo. Lúc đó, quan Tổng đốc Nam Định là Trịnh Quang Khanh nổi tiếng là hung bạo với những người theo đạo Công giáo nhất là các linh mục. Vì vậy, ngài luôn cầu xin, nếu bị bắt thì bị bắt ở ngoài đường để không liên hệ đến ai. Ngài cũng mang sẵn ít bạc để lo lót cho lính khỏi bắt oan những người đi theo mình.

Có người báo với quan Tổng đốc Nam Định rằng ở Kẻ Báng có tới 3 linh mục trú ngụ. Quan lập tức đem 1000 quân vây làng. Tất cả nam giới từ 15 tuổi trở lên đều bị bắt trói ra đình để điểm danh. Họ bị bắt phơi nắng, phơi sương liên tục 3 ngày  vì chưa bắt được linh mục nào. Dân làng bàn với ngài nên đút lót cho lính canh chút tiền bạc là họ sẽ lờ cho cha trốn thoát. Nhưng ngài không đồng ý vì cho rằng vì mình mà bao người phải trói phơi nắng sương như vậy nên cha sẽ không trốn mà ra trình diện. Quân lính xông vào đánh đập cha vì mấy ngày lùng sục mệt mỏi. Quan truyền đóng gông giải về Nam Định. Hai linh mục khác trốn trong làng là cha Ngân và cha Thịnh cũng bị bắt và giải đi cùng với cha Nghi. Hôm đó là ngày 30/4/1840.
 

Thánh Giuse Nguyễn Đình Nghi bị đánh đập.

Trong tù, cha Nghi bị thẩm vấn nhiều lần và bắt phải phá khóa. Cha Nghi thưa: Nếu quan thương tha thì chúng tôi đội ơn, còn nếu không thương thì chúng tôi xin chịu chứ phá khóa nhất, định chúng tôi không dám. Quan quăng tấm hình Chúa Giêsu xuống đất và bắt các cha phải đạp lên. Cha Nghi nói: Ảnh Chúa chúng tôi tôn thờ, làm sao chúng tôi dám đạp lên được. Quan giận lắm, bèn sai lính nọc các cha ra đánh. Cha Nghi nói nhiều nhất để thay các cha nên bị đánh nhiều hơn tới 50 roi. Sau đó bắt đem phơi nắng, không cho uống nước. Nhiều lần như vậy, nhưng các cha đều rất kiên trung với đức tin nên sau hơn 5 tháng giam cầm, tra khảo, quan làm tờ trình gửi vào Huế xin lệnh xử. Đến ngày 14/10, vua ra lệnh xử trảm. Biết được tin, các cha đều vui mừng tạ ơn Chúa. Các cha xưng tội với nhau và được giáo dân gửi Mình thánh vào để các cha chịu lễ. Ngày 15/10, quan giám sát cưỡi voi cùng 500 quân giải các cha ra pháp trường Bảy Mẫu để thi hành án. Các cha xin lý hình cho quỳ xuống để cầu nguyện chung với nhau. Trong lúc các cha cầu nguyện, lý hình vung đao và đầu các cha rơi xuống đất. Giáo dân xin xác về mai táng. Xác cha Giuse Nguyễn Đình Nghi được đưa về an táng tại xứ Kẻ Báng (ảnh dưới), nơi cha đã coi sóc khi bị bắt. 

Nhà thờ giáo xứ Xuân Bảng (Kẻ Báng) Tổng giáo phận Hà Nội. Ảnh: Phạm Cường

Xứ Kẻ Báng là xứ đạo lâu đời và cũng là nơi có nhiều chứng nhân tử đạo. Riêng hàng ngũ linh mục đã có 4 vị được phong thánh. Vì vậy mới có câu: “Quan làng Vụ, Cụ làng Báng”.