Niềm tự hào của họ Lại Phù Vân

Từ đường họ Lại Phù Vân (TP. Phủ Lý).

Bên ngôi từ đường cổ (tọa lạc tại xóm 2 Phù Vân) đông đảo các thế hệ con cháu họ Lại Phù Vân ôn lại những thành tích rất đáng tự hào trong suốt bảy thập kỷ chung sức, đồng lòng cùng quân và dân trong tỉnh tham gia đóng góp công sức vào các cuộc kháng chiến giành độc lập tự do cho dân tộc, cũng như sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Vừa cẩn thận trau chuốt tấm bia đá khắc toàn văn bức thư khen của Bác Hồ đặt trang trọng trong khuôn viên từ đường, ông Lại Thành Cửu (Trưởng ban Khánh tiết họ Lại Phù Vân) vừa tự hào cung cấp những thông tin, tư liệu lịch sử về truyền thống của dòng họ.

Là một họ lớn (đại tôn) ở đất Phù Đạm, Phù Khê (địa danh cổ xưa của vùng đất này), những bậc tiền nhân họ Lại được tôn trí, phụng thờ tại đình làng Phù Đạm và từ đường họ Lại từ nhiều đời nay đều là những người có công lớn với cư dân địa phương từ thời “Vua Lê, Chúa Trịnh” (1545 - 1787). 

Những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp vô cùng gian khó, hưởng ứng chủ trương “kháng chiến toàn dân, toàn diện” của Trung ương Đảng và Bác Hồ, các gia đình họ Lại Phù Vân đã tình nguyện tiết kiệm, quyên góp ủng hộ kháng chiến: 50kg gạo, 105kg đồng, chì, thép, thiếc. Năm 1949, các gia đình họ Lại Phù Vân hăng hái động viên con em tòng quân kháng chiến. 

Trước ngày khám tuyển, đại diện các gia đình tổ chức liên hoan tại từ đường, ôn lại truyền thống vẻ vang của dòng họ, động viên con cháu vững bước lên đường tham gia kháng chiến. Sáng sớm hôm sau, hơn 60 người trong họ tổ chức thành đoàn, rước quốc kỳ, biểu ngữ, vừa hô vang khẩu hiệu cổ động, vừa đi lên đình Phương Khê (xã Ngọc Sơn, Kim Bảng) khám tuyển. Kết quả: 17 thanh niên con em trong họ trúng tuyển lên đường chiến đấu. Với thành tích đáng tự hào đó, họ Lại Phù Vân được Ủy ban Hành chính Kháng chiến huyện Kim Bảng tặng giấy khen. 

Đặc biệt, mùa xuân Canh Dần 1950, họ Lại Phù Vân vô cùng vinh dự nhận được thư khen của Bác Hồ. Nội dung bức thư đã được Ban Khánh tiết họ Lại trân trọng khắc bia, lưu giữ tại từ đường: “Trong lúc nước nhà kháng chiến gay go, Họ đã lắng nghe tiếng gọi của Chính phủ hăng hái tòng quân, bảo vệ đất nước và góp phần chung sức kháng chiến mọi mặt với Chính phủ là biểu hiện tinh thần yêu nước rất cao. Tôi mong rằng: Các họ trong cả nước Việt Nam họ nào cũng như họ Lại Phù Vân thì ta không cần phải đánh giặc cũng phải lui. Vậy tôi thay mặt Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hòa khen ngợi và cảm ơn họ. Mong họ tin tưởng Chính phủ và đoàn kết xung quanh Chính phủ để cùng kháng chiến kiến quốc”.

Giai đoạn 1950 - 1953, quê hương Phù Đạm, Phù Vân là vùng thực dân Pháp tạm chiếm. Không nao núng trước sự kìm kẹp, khủng bố gắt gao của địch, người dân họ Lại kiên cường bám trụ, vừa chiến đấu, vừa tăng gia sản xuất phục vụ kháng chiến. Không ít người con họ Lại Phù Vân trở thành tấm gương chiến đấu kiên cường, lập công xuất sắc. Một trong những tấm gương tiêu biểu của con em họ Lại Phù Vân thời kỳ này là ông Lại Năng Hồi (Xã đội trưởng), hăng hái tham gia chống càn và dũng cảm hy sinh năm 1953. Họ Lại Phù Vân còn có 2 cơ sở kháng chiến chống Pháp tiêu biểu được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, các gia đình họ Lại Phù Vân tiếp tục vừa tích cực động viên con em trong họ tòng quân Nam tiến, vừa hăng hái hưởng ứng phong trào gửi thư, tặng phẩm, quyên góp gạo, tiền, quà ủng hộ đồng bào Biên Hòa, Đồng Nai (đơn vị kết nghĩa với tỉnh Hà Nam), góp phần khẳng định tình đoàn kết Bắc Nam keo sơn. 

Tiếp bước truyền thống cha anh trong kháng chiến chống Pháp, thời kỳ chống Mỹ, rất đông thanh niên họ Lại Phù Vân hăng hái tình nguyện viết đơn lên đường chiến đấu, lập công tại các mặt trận phía Nam. Ở hậu phương, phụ nữ họ Lại tích cực xung phong tải đạn, chuyển thương, tham gia lực lượng dân quân phòng không phối hợp với bộ đội chủ lực chiến đấu chống máy bay Mỹ phá hoại miền Bắc. Thời kỳ này, họ Lại Phù Vân có gương bà Lại Thị Khiêm (Xã đội phó, phụ trách trung đội nữ dân quân; Bí thư đoàn xã) đã anh dũng hi sinh ở trận địa pháo phòng không ngay tại quê hương...

Lật lại những trang sử truyền thống của dòng họ, ông Lại Thành Cửu, Trưởng ban Khánh tiết họ Lại Phù Vân tự hào cho biết: Qua các cuộc kháng chiến giành độc lập và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, họ Lại Phù Vân có 6 Mẹ Việt Nam Anh hùng, 25 liệt sỹ, 9 thương binh, 227 cá nhân được tặng thưởng huân chương, huy chương kháng chiến, bằng khen. Dòng họ Lại cũng được Ban Thống nhất Trung ương gửi thư khen. Thành tích của họ Lại góp phần đáng kể vào thành tích chung của Đảng bộ, nhân dân xã Phù Vân- Đơn vị Anh hùng LLVTND thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

Qua đi những năm tháng chiến tranh, niềm tự hào về thành tích tham gia kháng chiến luôn in đậm trong ký ức người dân họ Lại Phù Vân. Toàn văn Bức thư khen của Bác Hồ được Ban Khánh tiết họ Lại trân trọng khắc trên bia đá, đặt trang trọng trong khuôn viên từ đường. Những tấm gương con cháu họ Lại hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc cũng được trân trọng tôn trí, thờ phụng tại đây. Năm 2014, Từ đường họ Lại Phù Vân được xếp hạng “Di tích Lịch sử Lưu niệm” cấp tỉnh và hiện đang đề nghị xếp hạng di tích cấp quốc gia.

Những thành tích vẻ vang của thế hệ cha anh đã và đang được lớp con cháu họ Lại Phù Vân hôm nay kế thừa, phát huy, nhằm xứng đáng với truyền thống, với thư khen của Bác Hồ. Năm 2000, họ Lại Phù Vân là một trong những dòng họ thành lập hội khuyến học sớm nhất tỉnh. Từ đó đến nay, năm nào họ Lại Phù Vân cũng được Hội Khuyến học Việt Nam, UBND và Hội Khuyến học tỉnh, thành phố Phủ Lý công nhận “Dòng họ hiếu học tiêu biểu” và khen thưởng. Tính đến đầu xuân Canh Tý 2020, họ Lại Phù Vân có 15 tiến sỹ, 12 thạc sỹ, bác sĩ, sĩ quan cao cấp, 119 cử nhân. Nhiều gia đình có con cháu học hành giỏi giang, đỗ đạt cao trở thành niềm tự hào của cả dòng tộc. Hằng năm, dòng họ tổ chức tuyên dương, trao thưởng cho các cháu học sinh đỗ đạt, học giỏi đúng vào ngày giỗ cụ tổ và ngày chuẩn bị khai giảng năm học mới nhằm tôn vinh niềm tự hào dòng tộc, động viên con cháu nỗ lực phấn đấu, rèn luyện thành tài. Nối tiếp truyền thống và khắc ghi lời Bác dạy, hằng năm họ Lại Phù Vân rất quan tâm động viên, tặng quà khích lệ tinh thần những thanh niên con cháu đồng tộc lên đường nhập ngũ.

Các thành viên họ Lại Phù Vân luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, hỗ trợ, giúp đỡ những gia đình trong và ngoài dòng họ cùng phát triển kinh tế, tích cực đóng góp xây dựng quê hương Phù Vân xứng đáng là vùng quê anh hùng, vùng quê nông thôn mới kiểu mẫu.

THẾ VĨNH