Biểu tượng thiêng liêng

Nơi yên nghỉ của 10 cô gái mở đường ở ngã ba Đồng Lộc. Ảnh: Hùng Sơn

Ngã ba Đồng Lộc thuộc thị trấn Đồng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh nằm trên con đường mòn Hồ Chí Minh, một trong những điểm giao thông quan trọng trong chiến tranh, cho nên quân đội Mỹ đã đưa nhiều máy bay thả bom nhằm cắt đứt đường tiếp tế của người dân miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Nơi đây có một tiểu đội Thanh niên Xung phong có nhiệm vụ canh giữ giao điểm, phá bom và sửa đường thông xe khi bị bom phá. Tiểu đội 4, Đại đội 552 (được chốt chặn đoạn từ Cầu Tối trở vào Truông Kén khoảng 2 km, đặc biệt là 300m từ Cầu Tối đến Trường Thành) gồm 10 cô gái trẻ, tuổi từ 17 đến 24. Trưa 24/7/1968, máy bay Mỹ tới đây dội đợt bom thứ 15 trong ngày, một quả nổ sát miệng hầm, nơi 10 cô đang phòng tránh. Tất cả đã hi sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, phần lớn trong số chị em chưa lấy chồng, gồm: Võ Thị Tần, Hồ Thị Cúc, Võ Thị Hợi, Nguyễn Thị Xuân, Dương Thị Xuân, Trần Thị Rạng, Hà Thị Xanh, Nguyễn Thị Nhỏ, Võ Thị Hà, Trần Thị Hường. Những chiến sỹ dũng cảm đã làm nên “Huyền thoại Ngã ba Đồng Lộc” bất tử, một trong những biểu tượng thiêng liêng, cao quý của quê hương, đất nước. 
Truông Bồn thuộc địa phận xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An nằm trên tuyến đường chiến lược 15A. Do địa hình có nhiều dãy núi nằm dọc hai bên đường (như núi Voi, Mồng Gà, Cột Cờ…), Truông Bồn là nơi lý tưởng để trú chân, ẩn náu của người đi đường. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Truông Bồn là đương kết nối hậu phương miền Bắc với chiến trường miền Nam. 4 giờ sáng 31/10/1968, Đại đội Thanh niên Xung phong 317 khẩn trương tập trung san lấp hố bom, đến 6 giờ 10' bất ngờ một tốp 4 chiếc máy bay Mỹ trút xuống 238 quả bom phá. Truông Bồn chìm trong biển khói mịt mù. 13/14 chiến sỹ đã dũng cảm hy sinh (khi chỉ còn ít giờ nữa là máy bay Mỹ phải ngừng ném bom trên toàn miền Bắc), gồm: Nguyễn Thị Văn, Nguyễn Thị Hoài, Phan Thị Dung, Nguyễn Thị Tâm, Hà Thị Đang, Hoàng Thị Nhung, Nguyễn Thị Phúc, Vũ Thị Hiên, Đàm Thị Bốn, Trần Thị Doãn, Đinh Thị Vinh, Trần Văn Hạp, Cao Ngọc Hòa, chỉ có tiểu đội trưởng Trần Thị Thông sống sót. Những chiến sỹ Thanh niên Xung phong dũng cảm đã làm nên “Huyền thoại Truông Bồn” bất tử, một trong những biểu tượng thiêng liêng, cao quý của quê hương, đất nước