Chợ Kỳ Lừa, sông Kỳ Cùng

Chợ Kỳ Lừa xưa

Chợ Kỳ Lừa là chợ lớn của của thành phố Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Sử sách cho hay:”Phố chợ Kỳ Lừa ở xã Vĩnh Trại, châu Thoát Lãng. Chợ thông nam - bắc; khắp nơi khách buôn dồn về. Quan Trấn thủ nhà Lê là Thân Công Tài có công dựng chợ, mở phố, người sau nhớ ơn lập đền thờ ông. Nên có câu: Kỳ Lừa có đền Tả phủ, nhờ Hán quận công lập phố ngày xưa”. Mỗi tháng, chợ Kỳ Lừa họp 6 phiên vào các ngày 2, ngày 7 âm lịch. Người đến chợ không chỉ để mua bán hàng hóa, mà còn để thăm hỏi, bàn chuyện làm ăn. Thanh niên nam nữ các dân tộc đến chợ để gặp bạn thân, tìm bạn đời qua các lời ca giao duyên. Tại chợ, cùng với những màu sắc trang phục đa dạng thuộc hàng thổ cẩm, còn có các món ăn đậm đà hương vị miền núi xứ Lạng. Mỗi năm, chợ Kỳ lừa có Hội chợ, kéo dài từ 22 đến 27 tháng Giêng âm lịch. Chợ Kỳ lừa ngày nay đã được tôn tạo và mở cửa cả ngày và đêm. Từ lâu, chợ đã đi vào thơ ca: “Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa/ Có nàng Tô Thị có chùa Tam Thanh/ Ai lên xứ Lạng cùng anh/ Bõ công cha mẹ sinh thành ra em.

Sông Kỳ Cùng là con sông chính của tỉnh Lạng Sơn (một phụ lưu của hệ thống sông Tây Giang, khu tự trị dân tộc Choang, Quảng Tây, Trung Quốc). Sông bắt nguồn từ vùng núi Bắc Xa cao 1.166 m thuộc huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn, chảy theo hướng chủ đạo đông nam - tây bắc từ Đình Lập qua huyện Lộc Bình, huyện Cao Lộc, thành phố Lạng Sơn, huyện Văn Lãng, huyện Tràng Định rồi chảy qua biên giới sang trung Quốc tại gần Bình Nhi Thôn.Từ đó sông tiếp tục theo hướng tây nam - đông bắc khoảng 45km để hợp lưu với sông Bằng Giang tại thị trấn Long Châu, Quảng Tây, Trung Quốc, thành sông Tả Giang, chi lưu phía nam của sông Úc Giang trong hệ thống sông Tây Giang. Đoạn chảy trên đất Việt Nam dài 243 km, có lưu vực rộng 6.660 km². Đây là con sông duy nhất ở miền Bắc Việt Nam chảy theo hướng đông nam - tây bắc sang Trung Quốc. Sông Kỳ Cùng có các phụ lưu chính là sông Bản Thín,sông Bắc Giang, và sông Bắc Khê. Hai sông Bắc Giang và Bắc Khê hợp lưu gần thị trấn Thất Khê, huyện Tràng Định.