có đúng là Đức Maria sinh ngày 8/9 không?
Trong lịch Phụng vụ Công giáo hiện nay có 3 lễ kính sinh nhật là lễ sinh nhật Đức Giêsu 25/12, lễ sinh nhật (cũng là ngày tử đạo) Thánh Gioan Tẩy giả 24/6 và lễ sinh nhật Đức Mẹ 8-9. Nhưng có bạn đọc hỏi, có đúng là Đức Maria sinh ngày 8/9 không?
Trả lời câu hỏi này thật khó. Ngay người Việt Nam ta hiện nay, rất nhiều người đang sống, hỏi sinh ngày nào cũng chẳng biết. Vì chúng ta có thói quen giữ ngày giỗ tức ngày mất chứ chẳng để ý ngày sinh. Gần đây, do du nhập văn hóa phương Tây, người Việt mới kỷ niệm ngày sinh trọng thể nhất là người thành phố, có đời sống khá giả. Trở lại câu hỏi, chúng ta thấy rất nhiều bậc danh nhân cổ đại đều không có ngày sinh mà chỉ có năm sinh. Đức Giêsu cũng thế, ngày sinh nhật 25/12 cũng được kỷ niệm theo truyền thống là ngày đông chí và là và ngày dân La Mã mừng lễ “Mặt trời vô địch”. Mãi đến năm 336 mới lấy ngày 25/12 là ngày kỷ niệm Chrismas Day. Đức Maria cũng thế.
Theo tương truyền kể lại, năm 430, đêm 8 rạng ngày 9/9, một người đàn ông ở Pháp đã thấy trên trời các thiên thần ca hát và ngào ngạt hương hoa. Người đàn ông hỏi lý do, thiên thần đáp, vì là sinh nhật Đức Mẹ. Vì vậy, giáo dân ở Angers, Pháp đã yêu cầu thánh Mauilio phải dâng lễ kính sinh nhật Đức Mẹ. Theo tài liệu thánh Giacôbê viết từ thế kỷ thứ VI có nói đến lễ sinh nhật này ở Syria hoặc Palestine. Lễ này có sau khi công đồng Êphêsô quyết định tôn vinh Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa (Theotokos).
Bên Đông phương, Giáo hội Chính thống đã đưa lễ sinh nhật Đức Mẹ thành 1 trong 12 đại lễ trong năm Phụng vụ. Theo lịch Julian, ngày 8-9 tương đương với ngày 21 của dương lịch hiện nay.
Ở Đông phương, có một số tài liệu đã nói đến sinh nhật Đức Mẹ. Lá thư được cho là của thánh Giacôbê có nói đến Đức Maria sinh ở Giêrusalem. Mọi người thường kéo đến ngôi nhà mà sinh thời thánh Gioakim và thánh Anna- song sinh của Đức Mẹ đã sống gần hồ nước Betdatha ở phía bắc đền thờ Giêrusalem. Sau năm 603, Đức Thượng phụ Sofronio đã khẳng định Đức Maria sinh ra ở đây và khảo cổ học cũng xác minh đây là ngôi nhà mà song thân Đức Mẹ đã sống. Tương truyền cũng nói thánh Anna mang thai đầu tháng 5 và chỉ 4 tháng sau là sinh hạ con gái là Đức Maria. Vì vậy, người ta tin Đức Mẹ được sinh vào tháng 9. Đây cũng là bắt đầu mùa thu, sau kỳ hè nóng nực, khí hậu mát mẻ, ôn hòa. Quả nho và nhiều loại quả khác bắt đầu chín mọng. Điều đó, thật thích hợp để diễn tả ý niệm như lời thánh Phaolô gửi thư cho giáo đoàn Galat: “Nhưng khi tới thời gian viên mãn, Thiên Chúa sai Con mình đến, sinh làm con một người đàn bà và sống dưới Lề Luật” (Gl 4,4). Mẹ Maria là thụ tạo nhưng được Chúa tuyển chọn làm Mẹ Chúa Cứu thế.
Đến thế kỷ thứ VII, Đức Giáo hoàng Sergius (687-701) đã xác nhận có 4 lễ kính Đức Mẹ trong năm là lễ Truyền tin, lễ Hồn xác lên trời, lễ Sinh nhật và lễ Nến. Trong tác phẩm Sacramentorio genasiano có ghi lại cuộc rước mừng sinh nhật Đức Mẹ đi từ nhà thờ thánh Adriano đến nhà thờ Đức Bà Cả. Cuộc rước này long trọng như lễ Dâng Đức Giêsu trong đền thánh, lễ Truyền tin và lễ Đức Mẹ ngủ.
Thế kỷ XI, lễ Sinh nhật Đức Mẹ có cả tuần cửu nhật trước đó. Đức Giáo hoàng Innocente XIV, năm 1243 còn ấn định làm như vậy sau Công nghị Hồng y năm 1241 thông nhất. Hoàng đế Federico cho rằng các Hồng y đã phạm thượng vì kính Đức Mẹ trọng thể hơn kính Đức Giêsu nên đã tống giam các Hồng y 3 tháng trời. Năm 1378, Đức Giáo hoàng Grigorio XI rút xuống chỉ còn một đêm canh thức trước lễ Sinh nhật Đức Mẹ.
Về nghệ thuật, người ta cũng thấy nhiều bức tranh vẽ sinh nhật Đức Mẹ như bức tranh khảm đá màu của Pietro Cavallini vẽ ở Vương cung thánh đường Đức Bà Trestereno tại Rôma thế kỷ XIII- XIV hay bức “Sinh nhật Đức Maria” vẽ năm 1640, hiện đang lưu giữ ở Bảo tàng tranh Monaco.
BÍCH HẢI
Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam
Số giấy phép: 183/GP-TTĐT cấp ngày 31/05/2017. Trưởng ban biên tập: Vũ Thành Nam
Địa chỉ ban biên tập: 59 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội.
Điện thoại: (04) 39363013 - Email: mariadohoa@gmail.com