Vương cung thánh đường đầu tiên ở Hoa Kỳ

Vương cung thánh đường Quốc gia Đền thờ Đức Mẹ Đồng trinh Maria được xây dựng theo phong cách tân cổ điển.

Vị trí thánh đường tọa lạc trong khu đất rộng, bao bọc xung quanh là những bãi cỏ xanh tươi và hàng rào sắt thoáng đãng. Đường xá đi lại thuận tiện, thuộc thành phố mang địa danh Baltimore, trực thuộc Tiểu bang Maryland ở vùng bờ biển phía Đông nước Mỹ. Đây là thành phố lớn đứng đầu Maryland và là một trong 50 đô thị lớn nhất nước Mỹ. Người dân da đen ở đây chiếm đa số.
Thánh đường được khởi công xây dựng từ năm 1806 theo bản thiết kế của kiến trúc sư Benjamin Latrobe (1764-1820), đã tốt nghiệp khóa đầu tiên của trường đại học kiến trúc Mỹ thời đó. Ông đôn đốc và chỉ huy công trường. Kiến trúc này rập khuôn giống với tòa nhà Capiton ở Wasingtơn, là trụ sở Quốc hội Hoa Kỳ. Công tình còn có sự chỉ đạo thường xuyên góp ý của Đức Giám mục John Carroll (1735-1815) Dòng Tên - vị Giám mục đầu tiên của Hoa Kỳ. Mộ phần của ngài đã được an táng dưới hầm nhà thờ. Nơi đây còn đặt Mình Thánh Chúa túc trực 24/24 giờ, để giáo dân tôn kính cầu nguyện. Đức Giám mục John Carroll còn là người sáng lập trường Đại học Công giáo Georgetonwn đầu tiên ở Mỹ.

Sau 15 năm xây cất với vật liệu từ gạch đá tuyển chọn lấy màu trắng làm chủ đạo, và đồ trang trí nội thất cao cấp. Thánh đường nguy nga được khánh thành, do Đức cha Ambrose Maréchal (1764-1828), Giám mục Baltimore chủ sự vào ngày 31/5/1821. Trải qua bao thời gian mưa nắng, bão tuyết nhưng màu sắc mái ngói, tường xây của ngôi nhà thờ vẫn tươi tắn uy nghi như ngày nào.

Bên trong nội thất với những cánh cửa sổ ghép kính màu mô tả hình ảnh Kinh Thánh, và 10 cung ô van trên trần chiếu ánh sáng tự nhiên vào, càng làm cho ngôi thánh đường tráng lệ thêm phần linh thiêng, đưa tâm hồn du khách đến gần Chúa hơn...

Theo sử sách ghi: lại năm 1937, Đức Giáo hoàng Piô XI (1857-1939) đã ban Sắc chỉ nâng nhà thờ lên hàng “Vương cung thánh đường”, đây là tước hiệu cao quí đầu tiên của Tòa Thánh Vatican dành cho Giáo hội Công giáo Hoa Kỳ. 

Trước đó ngày 22/12/1877, thầy Michael McGivney (1852-1890) người sáng lập Hội Knights of Columbus đã lãnh chức linh mục tại đây, do Đức Giám Mục Cardinal Gibbons (1834-1921) chủ sự. Ngày 31/10/2020, linh mục được tôn phong Chân phước.

Theo dòng thời gian, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II (1920-2005) đã đến thăm viếng Vương cung thánh đường vào ngày 8/10/1995. Tiếp đến thánh đường cũng được Mẹ Têrêsa Calcutta (1910-1997) đến cầu nguyện vào ngày 29/5/1996.

Hiện nay, Vương cung thánh đường vẫn còn giữ được những ảnh tượng và các hoa văn trang trí bàn thờ sắc nét, ngôi Tòa Giảng kiểu cũ, hàng rào Cung thánh, Giếng rửa tội bằng đá từ năm 1821 và cả cây Dù làm lọng che Đức Giám mục khi đi rước.

Nói về Tổng giáo phận Baltimore, từ thời kỳ ban đầu đã gắn liền với lịch sử Giáo hội Công giáo ở Hoa Kỳ. Theo Nguyệt san Dân Chúa tháng 3/2001 ghi nhận: 

“Khi Công đồng miền lần thứ tư được triệu tập vào năm 1840, Tổng giáo phận Baltimore cai quản 15 giáo phận: Boston (1808), New York (1808), Philadelphia (1808), Bardstown (1808), Charleston (1820), Richmon (1820), Cincinnati (1821) St. Louis (1826), New Orleans (1826), Mobile (1829), Detroil (1833), Vincennes (1834), dubuque (1837), Nashville (1937), và Natchez (1837). Không một phần đất Công giáo nào trên thế giới lại ghi nhận sự tăng trưởng mau lẹ như Giáo hội Hoa Kỳ. Mỗi phiên họp Công đồng miền được triệu tập, Giáo hội lại ghi thêm một tân giáo phận thành hình. Khi Công đồng chung lần thứ nhất được khai mạc tại Baltimore vào năm 1852, 6 Tổng giáo phận đã được hình thành: Baltimore, Oregon City, St. Louis, New York, Cincinnati, New Orleans, và 26 địa phận khác.

Một số hình ảnh bên trong Vương cung thánh đường Quốc gia Đền thờ Đức Mẹ Đồng trinh Maria ở Baltimore.

Năm 1884 khi Công đồng chung lần thứ ba tại Baltimore được triển khai, con số Tổng giáo phận cũng tăng lên 11: Boston, Milwaukee, Philadelphia, Santa Fe và Chicago. Trong khi đó, con số tân giáo phận thành hình là 54".

Đặc biệt, địa điểm Vương cung thánh đường của giáo phận Baltimore theo truyền thống lâu nay và bây giờ vẫn còn duy trì, nơi đây luôn được tuyển chọn làm địa điểm quy tụ của Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ, hội họp thường niên cũng như bất thường để bàn luận, thảo luận, cùng phát xuất đưa ra những quyết định quan trọng liên hệ tới mọi sinh hoạt của Giáo hội, ảnh hưởng đến đời sống đức tin của mọi thành phần Dân Chúa.

Từ những thành quả ghi nhận trên, ta có thể kết luận: Giáo phận Baltimare và ngôi Vương cung thánh đường Basilica of the Assumption đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển và củng cố đức tin ở quốc gia Hoa kỳ rộng lớn và trù phú từ trước đây cho đến ngày nay. Giáo phận Baltimore vẫn luôn tự hào về ngôi thánh đường cổ kính và cao quý đầu tiên của Giáo hội Hoa Kỳ, trải qua 216 năm (1806-2022) vẫn còn hiện diện.